Revenue

Revenue

Chapter Learning Objectives

Upon completion of this chapter, you will be able to:

• Explain and apply the principles of revenue recognition:

  • Identification of contracts

  • Identification of performance obligations

  • Determination of transaction price

  • Allocation of the price to performance obligations

  • Recognition of revenue when/as performance obligations are satisfied

• Explain and apply the criteria for recognizing revenue:

  • When performance obligations are satisfied over time or at a point in time

• Describe the acceptable methods for measuring progress toward the complete satisfaction of a performance obligation

• Explain and apply the criteria for the recognition of contract costs

• Apply the principles of revenue recognition and specifically account for the following types of transactions:

  • Principal vs. agent relationships

  • Repurchase agreements

  • Bill and hold arrangements

  • Consignment arrangements

• Prepare financial statement extracts for contracts where performance obligations are satisfied over time or at a point in time

Gəlir

Fəsil üzrə öyrənmə məqsədləri

Bu fəsli tamamladıqdan sonra siz aşağıdakıları bacaracaqsınız:

• Gəlirin tanınması prinsiplərini izah etmək və tətbiq etmək:

  • Müqavilələrin identifikasiyası

  • Performans öhdəliklərinin identifikasiyası

  • Əməliyyat qiymətinin müəyyən edilməsi

  • Qiymətin performans öhdəliklərinə bölüşdürülməsi

  • Performans öhdəlikləri yerinə yetirildikdə (və ya yerinə yetirildikcə) gəlirin tanınması

• Gəlirin tanınması meyarlarını izah etmək və tətbiq etmək:

  • Performans öhdəlikləri zamana görə yerinə yetirildikdə və ya bir anda yerinə yetirildikdə

• Performans öhdəliyinin tam yerinə yetirilməsinə doğru irəliləyişin ölçülməsi üçün qəbul edilən metodları təsvir etmək

• Müqavilə xərclərinin tanınması meyarlarını izah etmək və tətbiq etmək

• Gəlirin tanınması prinsiplərini tətbiq edərək aşağıdakı əməliyyatları mühasibat uçotuna almaq:

  • Əsas iştirakçı ilə agent arasındakı fərqlər

  • Geri satınalma razılaşmaları

  • "Bill and hold" (faturalandırma və saxlama) razılaşmaları

  • Konsignasiya razılaşmaları

• Performans öhdəliklərinin zamana görə və ya bir anda yerinə yetirildiyi müqavilələr üçün maliyyə hesabatı çıxarışlarını hazırlamaq

1. 5-Step Approach

IFRS 15 – Revenue Recognition: A Five-Step Process

An entity recognizes revenue by applying the following five steps:

1. Identify the contract

2. Identify the separate performance obligations within a contract

3. Determine the transaction price

4. Allocate the transaction price to the performance obligations in the contract

5. Recognize revenue when (or as) a performance obligation is satisfied

These five steps will be explained in more detail in the next section. However, the following illustration may help you understand the basic principles.

1. 5-Mərhələli Yanaşma

IFRS 15 – Gəlirin tanınması: Beş mərhələli proses

Bir müəssisə gəliri aşağıdakı beş addımı tətbiq edərək tanıyır:

1. Müqaviləni müəyyənləşdirin

2. Müqavilə daxilində ayrı-ayrı icra öhdəliklərini müəyyənləşdirin

3. Əməliyyat qiymətini təyin edin

4. Əməliyyat qiymətini müqavilədəki icra öhdəliklərinə bölüşdürün

5. İcra öhdəliyi yerinə yetirildikdə (və ya yerinə yetirildiyi zaman) gəliri tanıyın

Bu beş mərhələ növbəti bölmədə daha ətraflı izah ediləcək. Bununla belə, aşağıdakı izah bu əsas prinsipləri başa düşməyinizə kömək edə bilər.

Illustration 1 – The Five Steps

On December 1, 20X1, Wade receives an order from a customer for a computer and 12 months of technical support. Wade delivers the computer (and transfers its legal title) to the customer on the same day. The customer pays $420 on December 1, 20X1.
The standalone selling price of the computer is $300, and the price of the technical support is $120.

The five steps are applied to this transaction as follows:

Step 1 – Identify the contract

There is an agreement between Wade and the customer for the provision of goods (the computer) and services (technical support).

Step 2 – Identify the separate performance obligations within the contract

There are two performance obligations in the contract:

• Delivery of the computer

• Provision of technical support

Step 3 – Determine the transaction price

The total transaction price is $420.

Step 4 – Allocate the transaction price to the performance obligations

Based on the standalone selling prices:

• $300 is allocated to the computer sale.

• $120 is allocated to the technical support service.

Step 5 – Recognize revenue when (or as) a performance obligation is satisfied

• Since control of the computer has been transferred to the customer, the full revenue of $300 is recognized on December 1, 20X1.

• Technical support is provided over time, so revenue should also be recognized over time. By December 31, 20X1, $10 (1/12 × $120) should be recognized from the technical support service.

The five steps of revenue recognition will now be explained in more detail.

İllüstrasiya 1 – Beş addım

1 dekabr 20X1 tarixində Wade müştəridən bir kompüter və 12 aylıq texniki dəstək sifarişi alır. Wade həmin gün kompüteri müştəriyə çatdırır (və mülkiyyət hüququnu ötürür). Müştəri 1 dekabr 20X1 tarixində 420 ABŞ dolları ödəniş edir.
Kompüterin adi satış qiyməti 300 ABŞ dolları, texniki dəstəyin qiyməti isə 120 ABŞ dollarıdır.

Beş addım bu əməliyyata aşağıdakı kimi tətbiq edilir:

Addım 1 – Müqaviləni müəyyən etmək

Wade və müştəri arasında kompüterin (malın) və texniki dəstəyin (xidmətin) təmin edilməsi üzrə bir razılaşma mövcuddur.

Addım 2 – Müqavilə daxilində ayrılan icra öhdəliklərini müəyyən etmək

Müqavilədə iki ayrı icra öhdəliyi var:

• Kompüterin tədarükü

• Texniki dəstəyin təmin edilməsi

Addım 3 – Əməliyyat qiymətini müəyyən etmək

Ümumi əməliyyat qiyməti 420 ABŞ dollarıdır.

Addım 4 – Əməliyyat qiymətinin icra öhdəliklərinə bölüşdürülməsi

Müstəqil satış qiymətlərinə əsasən:

• Kompüterin satışına 300 ABŞ dolları ayrılmalıdır.

• Texniki dəstəyin satışına 120 ABŞ dolları ayrılmalıdır.

Addım 5 – Gəlirin tanınması (icra öhdəliyinin yerinə yetirilməsi zamanı)

• Kompüterin mülkiyyəti müştəriyə ötürüldüyü üçün 1 dekabr 20X1 tarixində tam şəkildə 300 ABŞ dolları gəlir tanınır.

• Texniki dəstək isə zamanla göstərildiyi üçün gəlir də zamanla tanınmalıdır. 31 dekabr 20X1 tarixinədək (1/12 × 120 = 10 ABŞ dolları) texniki dəstəkdən gəlir tanınmalıdır.

Gəlirin tanınmasının bu beş addımı indi daha ətraflı izah ediləcək.

Step 1: Identify the Contract

A contract is "an agreement between two or more parties that creates enforceable rights and obligations" (IFRS 15, Appendix A).

A contract can be agreed in writing, orally, or through other customary business practices.

An entity can only account for revenue if the contract meets the following criteria:

• The parties to the contract have approved the contract and are committed to performing their respective obligations.

• The entity can identify each party’s rights regarding the goods or services to be transferred.

• The entity can identify the payment terms for the goods or services to be transferred.

• The contract has commercial substance.

• It is probable that the entity will collect the consideration to which it is entitled in exchange for the goods or services that will be transferred to the customer (IFRS 15, paragraph 9).

Addım 1: Müqavilənin müəyyən edilməsi

Müqavilə "iki və ya daha çox tərəf arasında icra edilə bilən hüquq və öhdəliklər yaradan razılaşmadır" (IFRS 15, Əlavə A).

Müqavilə yazılı, şifahi və ya digər ənənəvi biznes təcrübələri vasitəsilə bağlana bilər.

Bir təşkilat müqaviləni aşağıdakı şərtlərə cavab verdiyi halda gəlir olaraq hesablaya bilər:

• Müqavilə tərəflər tərəfindən təsdiq edilmiş və hər iki tərəf öz öhdəliklərini yerinə yetirməyə razıdır.

• Təşkilat, hər bir tərəfin malların və ya xidmətlərin ötürülməsinə dair hüquqlarını müəyyən edə bilir.

• Təşkilat, malların və ya xidmətlərin ötürülməsi ilə bağlı ödəniş şərtlərini müəyyən edə bilir.

• Müqavilənin kommersiya əhəmiyyəti var.

• Müştəriyə ötürüləcək mallar və ya xidmətlər qarşılığında təşkilatın əldə edəcəyi ödənişi yığmasının yüksək ehtimalı var (IFRS 15, paraqraf 9).

Illustration 2 – Identifying the Contract

Mono Co has a year-end of 31 March 20X6.

On 1 January 20X6, Mono Co signed a contract with a customer to supply them with an asset on 31 March 20X6 in exchange for a payment of $360,000, due on 30 September 20X6. Control of the asset passed to the customer on 31 March 20X6.

However, by 31 March 20X6, due to changes in the economic climate, Mono Co no longer believed that it was probable to receive the $360,000 payment. As a result, the contract cannot be accounted for, and no revenue should be recognized.

İllüstrasiya 2 – Müqavilənin müəyyən edilməsi

Mono Co-nun maliyyə ili 31 mart 20X6-da başa çatır.

1 yanvar 20X6-da Mono Co bir müştəri ilə 31 mart 20X6-da ona bir aktiv təchiz etmək üçün müqavilə imzaladı. Müştəri bu aktivin müqabilində 30 sentyabr 20X6-da 360,000 dollar ödəməli idi. Aktivin nəzarəti (kontrolu) 31 mart 20X6-da müştəriyə keçdi.

Lakin 31 mart 20X6-ya qədər iqtisadi şəraitdə baş verən dəyişikliklər səbəbindən Mono Co, 360,000 dolların ödənilməsinin ehtimalını aşağı hesab etdi. Buna görə də, müqavilə mühasibat uçotunda nəzərə alınmamalıdır və heç bir gəlir tanınmamalıdır.

Step 2: Identifying the Separate Performance Obligations Within a Contract

Performance obligations are promises to transfer distinct goods or services to a customer.

Some contracts contain more than one performance obligation. For example:

• A company may enter into a contract to sell a car, which includes one year of free servicing and maintenance.

• A company may enter into a contract to provide five lectures and also deliver a textbook on the first day of the course.

The distinct performance obligations within a contract must be identified. Performance obligations are not limited to the goods or services explicitly stated in the contract. A company’s customary business practices, published policies, or specific statements may create an expectation that certain goods or services will be provided to the customer.

A company must determine whether the nature of a performance obligation is:

• To provide the specified goods or services itself (acting as a principal), or

• To arrange for another party to provide the goods or services (acting as an agent).

If a company is acting as an agent, revenue is recognized based on the fee or commission it is entitled to receive.

Addım 2: Müqavilədə ayrı-ayrı icra öhdəliklərinin müəyyən edilməsi

İcra öhdəlikləri müştəriyə müxtəlif mal və ya xidmətlərin ötürülməsi üzrə verilmiş vədlərdir.

Bəzi müqavilələrdə birdən çox icra öhdəliyi ola bilər. Məsələn:

• Bir şirkət müştəri ilə avtomobil satışı müqaviləsi bağlaya bilər və bu müqaviləyə bir illik pulsuz texniki xidmət və baxım da daxil ola bilər.

• Bir şirkət müştəri ilə beş mühazirə keçirmək üçün müqavilə bağlaya bilər və kursun ilk günü müştəriyə dərslik təqdim etməyi də öhdəsinə götürə bilər.

Müqavilədə ayrı-ayrı icra öhdəlikləri müəyyən edilməlidir. İcra öhdəlikləri yalnız müqavilədə açıq şəkildə göstərilən mallar və xidmətlərlə məhdudlaşmaya bilər. Şirkətin adi biznes təcrübəsi, nəşr olunmuş siyasəti və ya konkret açıqlamaları müştəridə müəyyən bir mal və ya xidmətin təqdim ediləcəyi gözləntisini yarada bilər.

Şirkət müəyyən etməlidir ki, icra öhdəliyinin mahiyyəti:

• müəyyən edilmiş mal və ya xidmətlərin birbaşa özü tərəfindən təqdim edilməsidir (şirkət prinsipal rolundadır)

• başqa bir tərəfin həmin mal və ya xidməti təqdim etməsini təşkil etməkdir (şirkət agent rolundadır)

Əgər şirkət agent rolundadırsa, gəlir yalnız onun haqqı və ya komissiyası əsasında tanınır.

Illustration 3 – Agency Sales

Hadrian Co's revenue includes $45,000 from goods sold as an agent for Offa. Hadrian Co earned a 10% commission on these sales and remitted the remaining $40,500 (included in the cost of sales) to Offa.

How should this agency sale be treated in Hadrian Co’s statement of profit or loss?

Solution

Hadrian Co should not have included $45,000 as revenue, as it is acting as an agent rather than the principal. Only $4,500 ($45,000 × 10%) commission should be recorded as revenue, while the remaining $40,500 should be recognized as a liability until paid to Offa.

Since the payment to Offa has already been made, the following adjustment is required:

• Revenue should be reduced by $40,500, bringing it down to $4,500.

• The cost of sales should be reduced by $40,500, bringing it down to zero.

Illustration 3 – Agency Sales

Hadrian Co-nun gəliri Offa üçün agent kimi satdığı mallardan əldə edilən 45,000 ABŞ dollarını əhatə edir. Hadrian Co bu satışlardan 10% komissiya qazanmış və qalan 40,500 ABŞ dollarını (satışların maya dəyərinə daxil edilmiş məbləğ) Offa-ya köçürmüşdür.

Bu agentlik satışı Hadrian Co-nun mənfəət və zərər hesabatında necə göstərilməlidir?

Həll

Hadrian Co 45,000 ABŞ dollarını gəlir kimi göstərməməlidir, çünki o, əsas satıcı deyil, sadəcə agent rolunu oynayır. Yalnız 4,500 ABŞ dolları (45,000 × 10%) komissiya gəlir kimi tanınmalıdır, qalan 40,500 ABŞ dolları isə Offa-ya ödənilənə qədər öhdəlik kimi tanınmalıdır.

Offa-ya artıq ödəniş edildiyi üçün aşağıdakı düzəliş tələb olunur:

• Gəlir 40,500 ABŞ dolları azaldılaraq 4,500 ABŞ dollarına endirilməlidir.

• Satışların maya dəyəri 40,500 ABŞ dolları azaldılaraq sıfıra endirilməlidir.

Step 3: Determining the Transaction Price

The transaction price is "the amount of consideration to which an entity expects to be entitled in exchange for transferring promised goods or services to a customer" (IFRS 15, Appendix A).

Amounts collected on behalf of third parties (such as sales tax) are excluded. The consideration promised in a contract with a customer may include fixed amounts, variable amounts, or both.

When determining the transaction price, an entity shall consider the effects of the following (IFRS 15, paragraph 48):

• Variable consideration

• The existence of a significant financing component in the contract

• Non-cash consideration

• Consideration payable to a customer

Variable Consideration

The amount of consideration receivable within a contract may vary due to factors such as rebates, incentives, performance bonuses, or other similar items.

For example:

• If a product is sold with a right of return, the consideration is variable.

• A performance bonus linked to the timely completion of a construction project is also considered variable consideration.

If the contract includes variable consideration, the entity must estimate the amount of consideration it expects to be entitled to.

The estimation method depends on the potential outcomes:

• If the contract has only two possible outcomes (e.g., the entity either earns a performance bonus or does not), the amount is determined using the most likely amount method.

• If the entity has a large number of contracts with similar characteristics, an expected value approach is more appropriate.

Financing

When determining the transaction price, an entity must assess whether the timing of payments provides a significant financing benefit to either the customer or the entity.

If there is a significant financing component, the consideration must be discounted to present value using the rate at which the customer would be able to borrow.

The following factors may indicate the presence of a significant financing component (IFRS 15, paragraph 61):

• A difference between the promised consideration amount and the cash sales price of the goods or services

• A significant time gap between the transfer of goods or services to the customer and the payment date

Addım 3: Əməliyyat qiymətinin müəyyən edilməsi

Əməliyyat qiyməti "müəssisənin müştəriyə vəd edilən mal və ya xidmətlərin ötürülməsi müqabilində əldə etməyə ümid etdiyi qarşılıq məbləğidir" (IFRS 15, Əlavə A).

Üçüncü tərəflər adından yığılan məbləğlər (məsələn, satış vergisi) əməliyyat qiymətinə daxil edilmir. Müştəri ilə bağlanmış müqavilədə nəzərdə tutulan qarşılıq məbləği sabit məbləğləri, dəyişən məbləğləri və ya hər ikisini əhatə edə bilər.

Müəssisə əməliyyat qiymətini müəyyən edərkən aşağıdakı amilləri nəzərə almalıdır (IFRS 15, paraqraf 48):

• Dəyişən qarşılıq

• Müqavilədə əhəmiyyətli maliyyələşdirmə komponentinin mövcudluğu

• Nağdsız qarşılıq

• Müştəriyə ödənilən qarşılıq

Dəyişən qarşılıq

Müqavilə üzrə əldə ediləcək qarşılıq məbləği güzəştlər, stimullaşdırıcı ödənişlər, performans bonusları və ya digər oxşar faktorlar səbəbindən dəyişə bilər.

Məsələn:

• Müəyyən bir məhsul qaytarılma hüququ ilə satılıbsa, bu, dəyişən qarşılıq sayılır.

• Tikinti layihəsinin vaxtında başa çatdırılması şərti ilə müəyyən edilmiş performans bonusu da dəyişən qarşılıq nümunəsidir.

Əgər müqavilədə dəyişən qarşılıq nəzərdə tutulubsa, müəssisə gözlənilən məbləği təxmin etməlidir.

Təxmin metodu potensial nəticələrdən asılı olacaq:

• Əgər müqavilədə yalnız iki mümkün nəticə (məsələn, müəssisə ya performans bonusu qazanır, ya da qazanmır) mövcuddursa, o zaman ən çox ehtimal olunan məbləğ seçilir.

• Əgər müəssisənin oxşar xüsusiyyətlərə malik çox sayda müqaviləsi varsa, gözlənilən dəyər metodu tətbiq edilir.

Maliyyələşdirmə

Əməliyyat qiymətini müəyyən edərkən müəssisə ödənişlərin vaxtının müştəriyə və ya müəssisəyə əhəmiyyətli maliyyə üstünlüyü verib-vermədiyini nəzərə almalıdır.

Əgər müqavilədə əhəmiyyətli maliyyələşdirmə komponenti mövcuddursa, onda nəzərdə tutulan qarşılıq müştərinin borc götürə biləcəyi faiz dərəcəsinə uyğun olaraq indiki dəyərə endirilməlidir.

Aşağıdakı hallar əhəmiyyətli maliyyələşdirmə komponentinin mövcudluğunu göstərə bilər (IFRS 15, paraqraf 61):

• Müqavilədə göstərilən qarşılıq məbləği ilə vəd edilən mal və ya xidmətlərin nağd satış qiyməti arasında fərq olması

• Müştəriyə mal və ya xidmətlərin ötürülməsi ilə ödənişin həyata keçirilməsi arasında əhəmiyyətli vaxt fərqi olması

Test Your Understanding 1 – Keema Co

Keema Co enters into a contract with a customer to supply furniture on 30 September 20X3. Control of the furniture transfers to the customer on that date. The price stated in the contract is $750,000, and payment is due on 30 September 20X5.

The market interest rate available to this particular customer is 7%.

Required:

Explain how this transaction should be accounted for in Keema Co’s financial statements for the years ended 30 September 20X3 and 20X4. 

Anlayışınızı yoxlayın 1 – Keema Co

Keema Co 30 sentyabr 20X3 tarixində müştəriyə mebel tədarük etmək üçün müqavilə bağlayır. Mebelin üzərində nəzarət həmin tarixdə müştəriyə keçir. Müqavilədə göstərilən qiymət 750,000 dollardır və ödəniş 30 sentyabr 20X5-də həyata keçirilməlidir.

Bu müştəri üçün bazarda mövcud olan faiz dərəcəsi 7%-dir.

Tələb olunur:

Keema Co-nun 30 sentyabr 20X3 və 30 sentyabr 20X4 tarixlərindəki maliyyə hesabatlarında bu əməliyyatın necə uçota alınmalı olduğunu izah edin.

Consideration Payable to a Customer

If consideration is paid to a customer in exchange for a distinct good or service, it is essentially a purchase transaction and should be accounted for in the same way as other purchases from suppliers.

If consideration paid to a customer is not in exchange for a distinct good or service, it should be accounted for as a reduction of the transaction price.

Illustration 4 – Consideration Payable to a Customer

Golden Gate Co enters into a contract with a major retail chain. The customer commits to purchasing at least $20 million worth of products over the next 12 months.

As per the contract terms, Golden Gate Co agrees to pay the customer $1 million to compensate for modifications the customer needs to make to its stores to accommodate the products.

By 31 December 20X1, Golden Gate Co has transferred $4 million worth of products to the customer.

Question:

How much revenue should Golden Gate Co recognize by 31 December 20X1?

Solution:

The payment made to the customer is not in exchange for a distinct good or service. Therefore, the $1 million paid to the customer should be treated as a reduction of the transaction price.

The total transaction price is reduced by 5% ($1 million / $20 million).

As a result, Golden Gate Co should reduce the transaction price of each product by 5% as it is transferred.

By 31 December 20X1, Golden Gate Co should recognize revenue of $3.8 million ($4 million × 95%).

Step 4: Allocating the Transaction Price

The total transaction price should be allocated to each performance obligation in proportion to their stand-alone selling prices.

The best evidence of a stand-alone selling price is the observable price of a good or service when the entity sells that good or service separately under similar circumstances and to similar customers.

If a stand-alone selling price is not directly observable, the entity must estimate it using a reasonable pricing approach.

Discounts

For bundled sales, any discount should generally be allocated proportionally across each component in the transaction.

A discount should only be allocated to a specific component if that component is regularly sold separately at a discount.

Müştəriyə ödənilən qarşılıq

Əgər müştəriyə ödənilən qarşılıq ayrı-ayrı tanınan mal və ya xidmət müqabilində verilirsə, bu, əsasən alış əməliyyatı kimi qəbul edilir və digər təchizatçılardan olan alışlar kimi mühasibat uçotuna alınmalıdır.

Əgər müştəriyə ödənilən qarşılıq ayrı-ayrı tanınan mal və ya xidmət müqabilində deyilsə, bu məbləğ əməliyyat qiymətinin azalması kimi hesablanmalıdır.

Misal 4 – Müştəriyə ödənilən qarşılıq

Golden Gate Co böyük bir pərakəndə satış şəbəkəsi ilə müqavilə bağlayır. Müştəri növbəti 12 ay ərzində ən azı 20 milyon dollar dəyərində məhsul almağa razılaşır.

Müqavilənin şərtlərinə əsasən, Golden Gate Co müştərinin mağazalarını yeni məhsullara uyğunlaşdırması üçün 1 milyon dollar ödəməlidir.

31 dekabr 20X1 tarixinə qədər Golden Gate Co müştəriyə 4 milyon dollar dəyərində məhsul göndərmişdir.

Sual:

Golden Gate Co 31 dekabr 20X1-ci il tarixinə qədər nə qədər gəlir tanımalıdır?

Həll:

Müştəriyə edilən ödəniş ayrı-ayrı tanınan mal və ya xidmət müqabilində deyildir. Buna görə də, 1 milyon dollar müştəriyə ödənilən məbləğ əməliyyat qiymətinin azaldılması kimi qəbul edilir.

Ümumi əməliyyat qiyməti 5% azaldılır ($1 milyon / $20 milyon).

Buna görə də, Golden Gate Co göndərdiyi hər məhsulun satış qiymətini 5% azaltmalıdır.

31 dekabr 20X1 tarixinə Golden Gate Co gəlir kimi $3.8 milyon tanımalıdır ($4 milyon × 95%).

Addım 4: Əməliyyat qiymətinin bölüşdürülməsi

Ümumi əməliyyat qiyməti hər bir icra öhdəliyinə müvafiq ayrı-ayrı satış qiymətlərinə uyğun şəkildə bölüşdürülməlidir.

Ayrı-ayrı satış qiymətinin ən yaxşı sübutu həmin mal və ya xidmətin müəssisə tərəfindən oxşar şəraitdə və oxşar müştərilərə ayrıca satıldığı zaman olan qiymətidir.

Əgər ayrı-ayrı satış qiyməti birbaşa müəyyən edilə bilmirsə, müəssisə qiymətləndirmə metodu ilə təxmini satış qiymətini müəyyən etməlidir.

Endirimlər

Bir neçə məhsul və ya xidmətin birlikdə satıldığı hallarda tətbiq olunan endirim ümumiyyətlə hər bir komponentə bölüşdürülməlidir.

Lakin endirim yalnız müəyyən bir komponentə tətbiq edilə bilər, əgər həmin komponent müntəzəm olaraq ayrıca endirimlə satılırsa.

Test Your Understanding 2 – Shinji Co

Shinji Co sells a machine and one year of free technical support for $50,000.

The company usually sells the machine separately for $60,000, but does not sell technical support for this machine as a stand-alone product.

Other support services offered by Shinji Co are priced with a 50% markup.

The expected cost of providing technical support is $10,000.

Required:

How should the transaction price be allocated between the machine and technical support?

Anlayışınızı yoxlayın 2 – Shinji Co

Shinji Co bir avadanlıq və bir illik pulsuz texniki dəstək üçün 50,000 dollar qarşılığında satış həyata keçirir.

Şirkət adətən avadanlığı ayrıca 60,000 dollara satır, lakin bu avadanlıq üçün texniki dəstəyi ayrı məhsul kimi satmır.

Shinji Co tərəfindən təklif edilən digər texniki dəstək xidmətləri 50% marja ilə qiymətləndirilir.

Texniki dəstəyin Shinji Co-ya 10,000 dollara başa gələcəyi gözlənilir.

Tələb olunur:

Bu satışda avadanlıq və texniki dəstək arasında əməliyyat qiyməti necə bölüşdürülməlidir?

Step 5: Recognise Revenue

Revenue is recognised "when (or as) the entity satisfies a performance obligation by transferring a promised good or service to a customer" (IFRS 15, para 31).

For each identified performance obligation, an entity must determine at the inception of the contract whether it satisfies the obligation over time or at a point in time.

Satisfying a Performance Obligation at a Point in Time

If a performance obligation is satisfied at a point in time, the entity must determine the exact moment when the customer obtains control of the promised asset.

Control of an asset refers to the ability to direct its use and obtain substantially all of its remaining benefits (such as inflows or cost savings). It also includes the ability to prevent others from benefiting from the asset.

Indicators of control transfer to the customer include:

• The entity has a present right to payment for the asset

• The customer has legal title to the asset

• The entity has transferred physical possession of the asset

• The customer has assumed the significant risks and rewards of ownership

• The customer has accepted the asset

Consignment Inventory

A key issue may arise with consignment inventory, where one party legally owns the inventory while another party holds and stores the inventory on its premises.

The critical question is which party holds the majority of control indicators.

Addım 5: Gəlirin tanınması

Gəlir, təşkilatın müştəriyə vəd edilmiş bir mal və ya xidməti təqdim edərək öhdəliyi yerinə yetirdiyi zaman (və ya yerinə yetirdiyi müddətdə) tanınır (IFRS 15, paraqraf 31).

Hər bir müəyyən edilmiş icra öhdəliyi üçün, təşkilat müqavilənin başlanğıcında müəyyən etməlidir ki, öhdəliyi zamanla yerinə yetirir, yoxsa müəyyən bir anda yerinə yetirir.

İcra öhdəliyinin müəyyən bir anda yerinə yetirilməsi

Əgər bir icra öhdəliyi müəyyən bir anda yerinə yetirilirsə, təşkilat müştərinin vəd edilmiş aktivi nə vaxt əldə etdiyini müəyyən etməlidir.

Aktivin idarəetməsi dedikdə, aktivin istifadəsini yönləndirmək və ondan iqtisadi fayda əldə etmək (gəlir və ya xərc qənaəti şəklində) imkanı nəzərdə tutulur. İdarəetmə həmçinin digər şəxslərin həmin aktivi istifadə etməsinə mane olmaq bacarığını da əhatə edir.

Müştərinin idarəetməni əldə etməsinin göstəriciləri aşağıdakılardır:

• Şirkətin aktiv üçün hazırkı ödəniş hüququ var

• Müştəri aktivin hüquqi sahibidir

• Şirkət aktivin fiziki mülkiyyətini müştəriyə ötürüb

• Müştəri aktivlə bağlı əsas risk və qazanc faktorlarını əldə edib

• Müştəri aktivi qəbul edib

Konsignasiya anbarı

Bəzi hallarda, mallar bir tərəfə məxsus olsa da, digər tərəfin mülkiyyətində saxlanıla bilər. Bu konsignasiya anbarı adlanır.

Burada əsas məsələ hansı tərəfin idarəetməyə dair əsas göstəricilərə malik olmasıdır.

Illustration 5 – Consignment Inventory

On 1 January 20X3, Frod Motor Co, a car manufacturer, entered into an agreement with Dusty, a car retailer, for the resale of cars.

The terms of the agreement were as follows:

• Dusty pays for insurance and maintenance costs of the cars.

• Dusty can display the cars in its showrooms and use them as demonstration models.

• When a car is sold to a customer, Dusty pays Frod Motor Co the factory price prevailing at the time of the original delivery.

• Any unsold cars after 90 days from their original delivery must be purchased by Dusty at the factory price prevailing at the time of delivery.

• Frod Motor Co can require Dusty to return the cars at any time within the 90-day period. In practice, this right has never been exercised.

• Dusty can return unsold cars to Frod Motor Co at any time during the 90-day period without penalty. In practice, this has never happened.

As of 31 December 20X3, the agreement is still in force, and Dusty holds several cars that were delivered less than 90 days earlier.

How should these cars be treated in Dusty’s financial statements for the year ended 31 December 20X3?

The key issue is whether Dusty has purchased the cars from Frod Motor Co or whether they are merely on consignment.

To determine whether Dusty has purchased the cars, we must assess whether control has passed from Frod Motor Co to Dusty—in other words, whether Dusty is benefiting from holding the cars and is exposed to the risks associated with those benefits.

• Frod Motor Co can demand the return of the cars, and Dusty can return them without penalty. This suggests that Dusty does not have the automatic right to retain or use them.

• Dusty incurs the insurance and maintenance costs, which are typically costs associated with holding inventory.

• The purchase price is determined at the date of the original delivery. This suggests that the sale actually takes place at the time of delivery, as Dusty will benefit if prices rise and suffer if prices fall.

It appears that both parties share risks and benefits. However, even though the agreement allows for the return of cars, this has never actually happened in practice.

Conclusion:

Based on these factors, the cars should be recognized as assets of Dusty and included in its statement of financial position.

As a result, Frod Motor Co should recognize revenue when the cars are dispatched to Dusty.

İllustrasiya 5 – Konsignasiya inventarı

1 yanvar 20X3-cü il tarixində Frod Motor Co, avtomobil istehsalçısı, Dusty adlı avtomobil satıcısı ilə avtomobillərin yenidən satışı üçün müqavilə bağladı.

Müqavilənin şərtləri aşağıdakı kimi idi:

• Dusty avtomobillərin sığorta və texniki xidmət xərclərini ödəyir.

• Dusty avtomobilləri salonlarında nümayiş etdirə və sınaq sürüşü üçün istifadə edə bilər.

• Müştəriyə avtomobil satıldıqda, Dusty avtomobilin ilkin çatdırıldığı anda qüvvədə olan fabrik qiymətini Frod Motor Co-ya ödəyir.

• 90 gün ərzində satılmayan avtomobilləri Dusty, həmin vaxt qüvvədə olan fabrik qiymətinə almağa borcludur.

• Frod Motor Co istənilən vaxt Dusty-dən avtomobilləri geri qaytarmağı tələb edə bilər. Praktikada bu hüquq heç vaxt istifadə edilməyib.

• Dusty istədiyi vaxt 90 günlük müddət ərzində satılmayan avtomobilləri cərimə ödəmədən geri qaytara bilər. Praktikada bu da baş verməyib.

31 dekabr 20X3-cü il tarixinə qədər müqavilə qüvvədə qalır və Dusty 90 gün ərzində çatdırılmış bir neçə avtomobilə sahibdir.

Bu avtomobillər Dusty-nin 31 dekabr 20X3-cü il tarixinə olan maliyyə hesabatlarında necə göstərilməlidir?

Əsas məsələ Dusty-nin Frod Motor Co-dan avtomobilləri satın alıb-almadığını və ya sadəcə müvəqqəti istifadəyə götürdüyünü müəyyənləşdirməkdir.

Dusty-nin avtomobillərə nəzarəti əldə edib-etmədiyini və onların sahiblik risklərini və faydalarını daşıyıb-daşımadığını təyin etmək lazımdır.

• Frod Motor Co avtomobilləri geri qaytarmağı tələb edə bilər və Dusty də avtomobilləri heç bir cərimə ödəmədən qaytara bilər. Bu, Dusty-nin avtomobilləri avtomatik saxlayıb istifadə etmək hüququnun olmadığını göstərir.

• Dusty sığorta və texniki xidmət xərclərini qarşılayır. Bu, adətən inventar saxlayan şirkətlərin üzərinə düşən məsrəflərdir.

• Alış qiyməti avtomobillərin ilk çatdırıldığı gündəki qiymətə əsaslanır. Bu, satışın məhz avtomobillər Dusty-yə çatdırıldıqda baş verdiyini göstərir. Çünki qiymət artarsa, bundan Dusty faydalanacaq, əks halda isə itkiyə Dusty məruz qalacaq.

Göründüyü kimi, hər iki tərəf müəyyən riskləri və faydaları paylaşır. Lakin müqavilədə geri qaytarma hüququ olsa da, bu hüquq heç vaxt praktikada istifadə edilməyib.

Nəticə:

Bu şərtləri nəzərə alaraq, avtomobillər Dusty-nin aktivləri kimi qəbul edilməlidir və onun maliyyə vəziyyəti hesabatına daxil edilməlidir.

Buna görə də, Frod Motor Co avtomobilləri Dusty-yə çatdırdığı zaman gəliri tanımalıdır.

Repurchase Agreements

A repurchase agreement is a contract where an entity sells an asset but has either an obligation or a right to repurchase it. This is not recognised as a sale, but rather as either a lease or a secured loan against the asset.

There are three main types of repurchase agreements:

• Obligation to repurchase

• Right to repurchase

• Obligation to repurchase at the customer’s request

If an entity has an obligation or right to repurchase the asset, the customer does not obtain control of it. This is because, despite having physical possession, the customer cannot obtain substantially all of the remaining benefits from the asset.

As a result, the entity accounts for the repurchase contract as either:

• A lease, if the repurchase price is less than the original selling price.

• A financing arrangement, if the repurchase price is more than the original selling price.

If an entity has an obligation to repurchase an asset at the customer’s request at a price that is lower than the original selling price, and the customer is likely to exercise that right, then the customer is effectively paying for the right to use a specified asset for a period of time. In this case, the contract is treated as a lease under IFRS 16.

If the repurchase price is equal to or greater than the original selling price and is higher than the expected market value of the asset, the contract is considered a financing arrangement.

If the customer is not likely to exercise the repurchase right, the entity accounts for the contract as a sale with a right of return.

Geri alım müqavilələri

Geri alım müqaviləsi bir müəssisənin aktiv satdığı və həmin aktivi geri almaq öhdəliyi və ya hüququ olduğu hallarda baş verən müqavilədir. Bu, satış kimi tanınmır, əksinə icarə və ya aktivə qarşı təminatlı kredit kimi mühasibat uçotunda əks etdirilir.

Geri alım müqavilələrinin əsasən üç forması var:

• Geri alma öhdəliyi

• Geri alma hüququ

• Müştərinin tələbi ilə geri alma öhdəliyi

Əgər bir müəssisənin aktivə geri alma öhdəliyi və ya hüququ varsa, müştəri aktivə nəzarət əldə etmir. Çünki müştəri fiziki sahiblik hüququna malik olsa da, aktivin bütün iqtisadi faydalarından tam istifadə edə bilmir.

Nəticə etibarilə, müəssisə geri alım müqaviləsini aşağıdakı kimi uçota alır:

• Əgər geri alma qiyməti ilkin satış qiymətindən aşağıdırsa, bu, icarə kimi tanınır.

• Əgər geri alma qiyməti ilkin satış qiymətindən yüksəkdirsə, bu, maliyyələşdirmə (kredit) müqaviləsi kimi uçota alınır.

Əgər bir müəssisənin müştərinin tələbi ilə aktivi geri alma öhdəliyi varsa və geri alma qiyməti ilkin satış qiymətindən aşağıdırsa və müştərinin bu hüquqdan istifadə edəcəyi ehtimal olunursa, bu halda müştəri müəssisəyə müəyyən bir aktivdən istifadə etmək üçün ödəniş edir və müqavilə IFRS 16-ya əsasən icarə kimi mühasibat uçotunda əks etdirilir.

Əgər geri alma qiyməti ilkin satış qiymətinə bərabər və ya ondan yüksəkdirsə və eyni zamanda aktivin gözlənilən bazar dəyərindən çoxdursa, bu, maliyyələşdirmə müqaviləsi (kredit) kimi qəbul edilir.

Əgər müştərinin geri alma hüququndan istifadə edəcəyi ehtimal olunmursa, müəssisə müqaviləni malın satışı və geri qaytarılma hüququ olan bir müqavilə kimi uçota alır.

Illustration 6 – Sale and Repurchase

Contract Terms:

On January 1, 20X1, Ardglen sells its maturing inventory (costing $1 million) to Alba, a bank, at fair value of $1.5 million. However, Ardglen has the option to repurchase the inventory on December 31, 20X8, for $2.2 million.

Throughout this period, the inventory remains in Ardglen’s warehouse, and the company is responsible for its maintenance and insurance. By December 31, 20X8, the inventory’s fair value is expected to be $4 million.

Accounting Treatment:

• Ardglen has a right to repurchase the inventory.

• The repurchase price is higher than the original selling price.

• This means the contract is treated as a financing arrangement.

How Should It Be Recorded in the Financial Statements?

• The inventory should not be derecognized from Ardglen’s statement of financial position.

• This transaction is not a sale but a secured loan, as Ardglen retains control of the inventory.

• The $1.5 million received from the "sale" should be recorded as a non-current liability (loan).

• Over the 8-year period, $0.7 million of interest expense will accrue ($2.2 million – $1.5 million).

• An effective interest rate of approximately 5% per year should be applied.

Bill-and-Hold Arrangements

A bill-and-hold arrangement is a contract where a company bills the customer for a product but retains physical possession of the product until a later transfer date.

To recognize revenue, the customer must have obtained control of the product, even though it remains in the seller’s possession.

For a bill-and-hold arrangement to be valid, the following conditions must be met:
✔ The customer must request the arrangement.
✔ The product must be specifically identified as belonging to the customer.
✔ The product must be ready for transfer at any time.
✔ The seller must not have the ability to use or sell the product to another customer.

If the seller charges a fee for storing the product, this should be recognized as a separate revenue stream over time rather than immediately.

Substance Over Form Principle

When analyzing a transaction, its economic substance is more important than its legal form.

Some common cases where the true nature of a transaction is unclear include:

• Legal ownership is separate from the economic risks and benefits (e.g., leasing).

• The transaction is linked to other agreements, meaning it cannot be fully understood in isolation.

• Options in the contract that make it highly likely that a certain course of action will be taken (e.g., a repurchase agreement).

İllüstrasiya 6 – Satış və geri alım

Müqavilənin şərtləri:
Ardglen şirkəti 1 yanvar 20X1 tarixində 1 milyon dollar dəyərində olan yetkinləşmiş ehtiyatlarını Alba adlı banka satır. Satış ədalətli dəyər olan 1.5 milyon dollar ilə həyata keçirilir. Lakin Ardglen-in 31 dekabr 20X8 tarixində ehtiyatları 2.2 milyon dollara geri alma hüququ var.

Bu müddət ərzində ehtiyatlar Ardglen-in anbarında qalacaq və şirkət onların saxlanmasına və sığortalanmasına məsul olacaq. 31 dekabr 20X8 tarixində ehtiyatların ədalətli dəyərinin 4 milyon dollar olması gözlənilir.

Mühasibat uçotunda əks etdirilməsi:

• Ardglen-in geri alma hüququ var.

• Geri alma qiyməti ilkin satış qiymətindən yüksəkdir.

• Buna görə müqavilə maliyyə tənzimlənməsi (secured loan) kimi qəbul edilir.

Maliyyə hesabatlarında necə qeydə alınmalıdır?

• Ehtiyatlar Ardglen-in aktivlərində saxlanmalıdır və silinməməlidir.

• Bu satış deyil, təminatlı kredit müqaviləsidir, çünki Ardglen faktiki olaraq ehtiyatları saxlamağa davam edir.

• 1.5 milyon dollar “satışdan daxilolma” məbləği uzunmüddətli öhdəlik kimi qeydə alınmalıdır (kredit kimi).

• 8 il ərzində 0.7 milyon dollar faiz xərci yaranacaq (2.2 milyon – 1.5 milyon).

• Faiz xərci hər il 5% effektiv faiz dərəcəsi ilə hesablanmalıdır.

Hesab-faktura və saxlanma müqavilələri (Bill-and-hold arrangements)

Hesab-faktura və saxlanma müqaviləsi, müştəriyə hesab təqdim edildiyi lakin məhsulun hələ də satıcının anbarında qaldığı bir müqavilədir.

Bunun gəlir kimi tanınması üçün aşağıdakı şərtlər yerinə yetirilməlidir:
✔ Müştəri bu saxlama müqaviləsini öz istəyi ilə tələb etməlidir.
✔ Məhsul müştəriyə məxsus olduğu şəkildə ayrılmış olmalıdır.
✔ Məhsul istənilən vaxt fiziki olaraq müştəriyə təhvil verilə biləcək vəziyyətdə olmalıdır.
✔ Satıcı məhsulu başqa müştəriyə sata bilməməli və ya ondan başqa məqsədlə istifadə edə bilməməlidir.

Əgər satıcı müştərinin məhsulunu öz anbarında saxladığına görə ödəniş alırsa, bu, ayrı bir xidmət kimi tanınmalı və zamanla gəlirə daxil edilməlidir.

Formadan çox məzmun prinsipi (Substance over form)

Müqavilələrin həqiqi iqtisadi mahiyyətini anlamaq üçün aşağıdakı məqamlar nəzərə alınmalıdır:

• Hüquqi mülkiyyət hüquqları ilə iqtisadi fayda və risklər ayrılmış ola bilər (məsələn, lizinq müqavilələrində olduğu kimi).

• Bir müqavilə digər müqavilələrlə əlaqəli ola bilər, yəni tək müqavilənin analiz edilməsi yetərli olmaya bilər.

• Müqavilədə seçim hüquqları (opsionlar) ola bilər, əgər bu opsiyalar müddət bitmədən istifadə edilmə ehtimalı yüksəkdirsə, bu müqavilənin həqiqi mahiyyətini dəyişə bilər.

Test Your Understanding 3 – Johan

Johan entered into the following sale transactions during the year:

(a) Sale of Factory with Repurchase Right (1 April 20X6)

• Johan sold its factory to Cruyff, a finance company, for $800,000.

• Johan continued to use the factory and was responsible for its insurance and maintenance costs.

• Johan has the right to repurchase the factory for $980,000 on 1 April 20X9.

• This represents a 7% increase in value each year.

• As of 1 April 20X6, the factory had a fair value of $1.5 million and a carrying amount of $600,000.

• The fair value is expected to increase by April 20X9.

(b) Sale of Oven and Spare Parts (31 March 20X7)

• On 31 March 20X7, Johan sold an oven and spare parts to Marco for $220,000:

  • $200,000 was allocated to the oven.

  • $20,000 was allocated to the spare parts.

• Johan delivered the oven on 31 March 20X7, but Marco requested that Johan hold the spare parts.

• The reason was that Marco’s factory was located very close to Johan’s warehouse.

• Johan expects to hold the spare parts for 2–4 years.

• The spare parts are stored separately in the warehouse, cannot be used or sold by Johan, and are ready for immediate delivery or collection at Marco’s request.

• Johan agreed to this arrangement, considering the storage costs to be insignificant.

Required:

Explain the financial reporting treatment for these issues for the year ended 31 March 20X7.

Anlayışınızı Yoxlayın 3 – Johan

Johan il ərzində aşağıdakı satış əməliyyatlarını həyata keçirdi:

(a) Fabrikin Satışı və Geri Almaq Hüququ (1 Aprel 20X6)

• Johan fabrikini Cruyff adlı maliyyə şirkətinə 800,000 ABŞ dollarına satdı.

• Johan fabriki istifadə etməyə davam etdi və sığorta, eləcə də binanın saxlanma xərclərinə cavabdeh oldu.

• Johan 1 aprel 20X9-cu ildə fabriki 980,000 ABŞ dollarına geri almaq hüququna malikdir.

• Bu, hər il 7% dəyər artımına uyğundur.

• 1 aprel 20X6-cı il tarixinə fabrikin ədalətli dəyəri 1.5 milyon ABŞ dolları, balans dəyəri isə 600,000 ABŞ dolları idi.

• Ədalətli dəyərin 1 aprel 20X9-cu ilə qədər artacağı gözlənilir.

(b) Soba və Ehtiyat Hissələrinin Satışı (31 Mart 20X7)

• 31 mart 20X7-ci ildə Johan soba və ehtiyat hissələrini Marco-ya 220,000 ABŞ dollarına satdı:

  • 200,000 ABŞ dolları soba üçün ayrıldı.

  • 20,000 ABŞ dolları ehtiyat hissələri üçün ayrıldı.

• Johan sobanı 31 mart 20X7-ci ildə təhvil verdi, lakin Marco ehtiyat hissələrinin Johan-ın anbarında saxlanmasını istədi.

• Bunun səbəbi Marco-nun fabrikinin Johan-ın anbarına çox yaxın olması idi.

• Johan ehtiyat hissələrini 2-4 il ərzində saxlamağı gözləyir.

• Hissələr anbarda ayrıca saxlanılır, Johan tərəfindən istifadə oluna və ya satıla bilməz və istənilən vaxt Marco-nun tələbi ilə dərhal təhvil verilə bilər.

• Johan saxlama xərclərinin əhəmiyyətli olmadığını nəzərə alaraq bu əməliyyata razı oldu.

Tələb Olunan:

31 mart 20X7-ci ildə başa çatan maliyyə ili üçün bu məsələlərin maliyyə hesabatlarında necə əks olunacağını izah edin.

Satisfying a Performance Obligation Over Time

"An entity transfers control of a good or service over time and, therefore, satisfies a performance obligation and recognises revenue over time if one of the following criteria is met:

A. The customer simultaneously receives and consumes the benefits provided by the entity’s performance as the entity performs.
B. The entity’s performance creates or enhances an asset (for example, work in progress) that the customer controls as the asset is created or enhanced.
C. The entity’s performance does not create an asset with an alternative use to the entity, and the entity has an enforceable right to payment for performance completed to date." (IFRS 15, para 35).

In Financial Reporting (FR), a common application of this principle is a construction company building an asset for a customer. As long as the construction company cannot use the asset and has a right to payment for work completed to date, revenue should be recognised over time.

"For each performance obligation satisfied over time, an entity shall recognise revenue over time by measuring the progress towards complete satisfaction of that performance obligation." (IFRS 15, para 39).

Appropriate Methods for Measuring Progress (IFRS 15, para B14 – B19):

• Output Methods:

  • Surveys of performance (e.g., the value of the work certified as completed so far compared to the total contract price).

  • Time elapsed (e.g., time spent on the contract compared to the total duration).

• Input Methods:

  • Costs incurred to date as a proportion of total expected costs.

Revenue is recognised based on the progress made relative to the total contract price.

Contract Costs

An asset should be recognised for the incremental costs of obtaining a contract with a customer if the entity expects to recover those costs.

For Financial Reporting (FR) exam purposes, any costs incurred to fulfil a contract with a customer should be expensed in the statement of profit or loss as they are incurred.

Revenue Recognition

For a contract with a customer where revenue is recognised over time, there are three key rules to consider:

1. If the expected outcome is a profit:

   • Revenue should be recognised based on the progress of the contract.

2. If the expected outcome is a loss:

   • Revenue is recognised based on the progress of the contract.

   • The entire loss should be recognised immediately by recording a provision for an onerous contract and increasing cost of sales.

3. If the expected outcome or progress is uncertain (often due to the contract being in its very early stages):

   • Revenue should only be recognised up to the level of recoverable costs (usually costs incurred to date).

   • Contract costs should be recognised as an expense in the period in which they are incurred.

Bir öhdəliyin yerinə yetirilməsinin zamanla tanınması

"Bir müəssisə bir mal və ya xidmətin idarəetməsini zamanla ötürdükdə və beləliklə, öhdəliyi yerinə yetirdikdə və gəliri zamanla tanıdıqda, aşağıdakı meyarlardan biri yerinə yetirilməlidir:

A. Müştəri müəssisənin yerinə yetirdiyi fəaliyyətin faydalarını eyni zamanda alır və istehlak edir.
B. Müəssisənin fəaliyyəti müştərinin nəzarət etdiyi bir aktivi (məsələn, davam edən iş) yaradır və ya inkişaf etdirir.
C. Müəssisənin fəaliyyəti müəssisənin alternativ istifadə edə biləcəyi bir aktiv yaratmır və müəssisə indiyə qədər yerinə yetirilən fəaliyyət üçün icbari ödəniş hüququna malikdir" (IFRS 15, paraqraf 35).

Maliyyə hesabatlarında (FR) bu qaydanın ən çox tətbiq olunduğu hallar arasında müştəri üçün aktiv tikən bir tikinti şirkətini göstərmək olar. Tikinti şirkəti aktivdən istifadə edə bilmədiyi və görülən işlər üçün ödəniş almaq hüququna malik olduğu müddətcə, gəlir zamanla tanınacaqdır.

"Hər hansı bir zamanla tanınan öhdəlik üçün müəssisə bu öhdəliyin tam yerinə yetirilməsinə doğru irəliləyişini ölçməklə gəliri zamanla tanımalıdır" (IFRS 15, paraqraf 39).

İrəliləyişin ölçülməsi üçün uyğun metodlar (IFRS 15, paraqraf B14 – B19):

• Çıxış metodları:

  • Fəaliyyətin sorğuları (məsələn, indiyə qədər tamamlanan işin dəyəri ilə ümumi müqavilə qiymətinin müqayisəsi).

  • Vaxtın keçməsi (məsələn, müqavilənin icrası üçün sərf olunan vaxtın müqavilənin ümumi müddətinə nisbəti).

• Giriş metodları:

  • İndiyə qədər çəkilən xərclərin ümumi gözlənilən xərclərə nisbəti.

Gəlir, ümumi müqavilə qiymətinə nisbətdə edilən irəliləyişə əsasən tanınacaqdır.

Müqavilə xərcləri

Müştəri ilə müqavilə bağlamaq üçün çəkilən artan xərclər müəssisə tərəfindən geri qaytarılacağı gözlənildiyi halda aktiv kimi tanınmalıdır.

Maliyyə hesabatı (FR) imtahanı kontekstində müştəri ilə müqavilənin icrası üçün çəkilən bütün xərclər xərcləndiyi anda mənfəət və zərər hesabatında xərc kimi tanınmalıdır.

Gəlirin tanınması

Müştəri ilə müqavilədə gəlirin zamanla tanınması qaydası ilə bağlı üç əsas qayda mövcuddur:

1. Əgər gözlənilən nəticə mənfəətdirsə:

   • Gəlir müqavilənin icra olunma səviyyəsinə uyğun olaraq tanınmalıdır.

2. Əgər gözlənilən nəticə zərərdirsə:

   • Gəlir müqavilənin icra olunma səviyyəsinə uyğun olaraq tanınmalıdır.

   • Zərərin tam məbləği dərhal tanınmalı və zərərlə nəticələnən müqavilə (onerous contract) üçün ehtiyat yaradılaraq satış xərcləri artırılmalıdır.

3. Əgər gözlənilən nəticə və ya irəliləyiş məlum deyilsə (məsələn, müqavilənin çox erkən mərhələsində olduğu üçün):

   • Gəlir yalnız bərpa edilə bilən xərclər səviyyəsində tanınmalıdır (adətən, indiyə qədər çəkilmiş xərclər əsasında).

   • Müqavilə xərcləri xərcləndiyi dövrdə xərc kimi tanınmalıdır.

Contract Revenue and Costs

Contract Revenue

Contract revenue comprises:

• The initial amount of revenue agreed in the contract.

• Variations in contract work and claims, provided that:

  • It is probable that they will result in revenue.

  • Their amount can be measured reliably.

Claims refer to amounts that the contractor seeks to recover from the customer as reimbursement for costs not included in the contract price. These may arise due to design errors or delays caused by the customer.

• Incentive payments (additional payments made to the contractor if performance standards are met or exceeded), provided that:

  • The contract is sufficiently advanced, making it probable that the specified performance standards will be met or exceeded.

  • The incentive amount can be measured reliably.

Contract revenue is reduced by any penalties imposed due to delays caused by the contractor in completing the contract.

Contract Costs

Contract costs include:

• Costs directly related to the specific contract.

• Costs attributable to general contract activity that can be allocated to a contract.

• Other costs that are specifically chargeable to the customer under the contract terms.

Costs directly related to a specific contract include:

• Site labor costs, including site supervision.

• Cost of materials used in construction.

• Depreciation of plant and equipment used in the contract.

• Costs of moving plant, equipment, and materials to and from the contract site.

• Costs of hiring plant and equipment.

• Costs of design and technical assistance directly related to the contract.

• Estimated costs of rectification and guarantee work, including expected warranty costs.

• Claims from third parties.

Costs attributable to general contract activity and allocable to specific contracts include:

• Insurance costs.

• Costs of design and technical assistance not directly related to a specific contract.

• Construction overhead costs.

Müqavilə gəliri və xərcləri

Müqavilə gəliri

Müqavilə gəliri aşağıdakılardan ibarətdir:

• Müqavilədə razılaşdırılmış ilkin gəlir məbləği.

• Müqavilə işindəki dəyişikliklər və iddialar, əgər:

  • Gəlir gətirəcəyi ehtimal olunursa.

  • Onların məbləği etibarlı şəkildə ölçülə bilirsə.

İddialar – podratçının müştəridən müqavilə qiymətinə daxil edilməmiş xərclərin geri qaytarılmasını tələb etdiyi məbləğlərdir. Bu iddialar dizaynda səhvlər və ya müştərinin səbəb olduğu gecikmələr nəticəsində yarana bilər.

• Təşviq ödənişləri (müqavilə üzrə göstəricilər yerinə yetirildikdə və ya aşdıqda podratçıya edilən əlavə ödənişlər), əgər:

  • Müqavilənin yerinə yetirilməsi kifayət qədər irəlilədiyi üçün göstəricilərin yerinə yetiriləcəyi və ya aşılacağı ehtimal olunursa.

  • Təşviq məbləği etibarlı şəkildə ölçülə bilirsə.

Müqavilə gəliri, podratçının səbəb olduğu gecikmələrdən yaranan cərimə məbləği qədər azaldılır.

Müqavilə xərcləri

Müqavilə xərcləri aşağıdakılardan ibarətdir:

• Birbaşa konkret müqavilə ilə əlaqəli xərclər.

• Ümumi müqavilə fəaliyyətinə aid olan və müqaviləyə bölüşdürülə bilən xərclər.

• Müqavilə şərtlərinə əsasən müştəriyə xüsusi olaraq hesablanacaq digər xərclər.

Konkret müqavilə ilə birbaşa əlaqəli xərclər:

• Sahədə çalışan işçi qüvvəsinin, o cümlədən nəzarətçilərin əmək xərcləri.

• Tikintidə istifadə olunan materialların dəyəri.

• Müqavilədə istifadə olunan avadanlıq və texnikanın amortizasiyası.

• Avadanlıq, texnika və materialların müqavilə sahəsinə daşınma və geri qaytarılma xərcləri.

• Avadanlıq və texnika icarəsi xərcləri.

• Müqavilə ilə birbaşa əlaqəli dizayn və texniki yardım xərcləri.

• Gözlənilən zəmanət xərcləri də daxil olmaqla, düzəliş və təminat işlərinin təxmini xərcləri.

• Üçüncü tərəflərdən daxil olan iddiaların dəyəri.

Ümumi müqavilə fəaliyyətinə aid olan və konkret müqavilələrə bölüşdürülə bilən xərclər:

• Sığorta xərcləri.

• Konkret müqavilə ilə birbaşa əlaqəli olmayan dizayn və texniki yardım xərcləri.

• Tikinti üzrə ümumi idarəetmə və inzibati xərclər.

Contract Asset/Liability

IFRS 15 does not prescribe specific requirements for the presentation of contract assets or liabilities.

As an alternative to the term "contract asset," IFRS 15 also allows the use of the terms "receivable" and "work-in-progress." If the recognized revenue exceeds the cash received, this amount could be included within trade receivables. Any presentation should enable the user to identify a contract asset.

If the cash received exceeds the revenue recognized to date, a contract liability arises (effectively deferring the income).

If a contract is loss-making, a provision will be recorded to recognize the full loss under the onerous contract, as per IAS 37 (see Chapter 15). This amount can be presented either as a contract liability or a provision.

Müqavilə aktivi/məcburiyyəti

IFRS 15 müqavilə aktivləri və ya məcburiyyətlərinin təqdimatı ilə bağlı konkret tələblər müəyyən etmir.

Müqavilə aktivi anlayışına alternativ olaraq, IFRS 15 "debitor borcları" və "işlər üzrə irəliləyiş" (work-in-progress) kimi terminlərin də istifadə olunmasına icazə verir. Əgər tanınmış gəlir alınan nağd vəsaiti üstələyirsə, bu məbləğ debitor borcları bölməsində göstərilə bilər. Hər hansı təqdimat metodu istifadəçiyə müqavilə aktivini müəyyən etməyə imkan verməlidir.

Əgər alınan nağd vəsait tanınmış gəlirdən artıqdırsa, müqavilə məcburiyyəti (gəlirin gələcək dövrlərə təxirə salınması) yaranır.

Əgər müqavilə zərər gətirirsə, IAS 37 standartına uyğun olaraq, tam zərərin tanınması üçün zərərli müqavilə üzrə ehtiyat yaradılacaqdır (bax: Fəsil 15). Bu məbləğ müqavilə məcburiyyəti və ya ehtiyat kimi təqdim oluna bilər.

Test Your Understanding 4 – Baker

On 1 January 20X1, Baker entered into a contract with a customer to construct a specialized building for a total consideration of $2 million, with an additional bonus of $0.4 million if the building is completed within 18 months. The estimated cost to construct the building was $1.5 million. If the contract is terminated by the customer, Baker can demand payment for the costs incurred to date plus a 30% mark-up.

On 1 January 20X1, due to factors outside its control, Baker was uncertain whether the bonus would be achieved.

As of 31 December 20X1, Baker had incurred costs of $1 million and was still unsure whether the bonus would be met. Baker measures progress toward completion based on costs incurred. At the same date, Baker had received $1 million from the customer.

Required:

How should this transaction be accounted for in the year ended 31 December 20X1?

Anlayışınızı Yoxlayın 4 – Baker

1 yanvar 20X1 tarixində Baker müştəri ilə 2 milyon dollar məbləğində müqavilə bağlayaraq xüsusi tikili inşa etməyi öhdəsinə götürmüşdür. Əlavə olaraq, əgər bina 18 ay ərzində tamamlanarsa, Baker 0,4 milyon dollar bonus alacaq. Binanın tikinti xərcləri 1,5 milyon dollar olaraq qiymətləndirilmişdir. Müqavilə müştəri tərəfindən ləğv edilərsə, Baker həmin vaxta qədər çəkilmiş xərcləri və əlavə olaraq 30% qazanc tələb edə bilər.

1 yanvar 20X1 tarixində Baker nəzarətindən kənar amillərə görə bonusun əldə ediləcəyinə əmin deyildi.

31 dekabr 20X1 tarixinə qədər Baker 1 milyon dollar xərcləmişdi və hələ də bonusun əldə edilib-edilməyəcəyini bilmirdi. Baker tikintinin irəliləyişini çəkilmiş xərclərə əsasən ölçür. Eyni tarixdə Baker müştəridən 1 milyon dollar məbləğində ödəniş almışdır.

Tələb olunur:

Bu əməliyyat 31 dekabr 20X1 tarixində maliyyə hesabatlarında necə əks olunmalıdır?

Test Your Understanding 5

On 1 January 20X1, Castle entered into a contract with a customer to construct a specialised building for consideration of $10 million. Castle is not able to use the building themselves at any point during the construction.

As of 31 December 20X1, Castle had incurred costs of $6 million. The estimated costs to complete the project are $6 million. Castle measures progress towards completion based on costs incurred. On the same date, Castle had received $3 million from the customer.

Required:

How should this transaction be accounted for in the financial statements for the year ended 31 December 20X1?

Anlayışınızı Yoxlayın 5

1 yanvar 20X1 tarixində Castle müştəri ilə 10 milyon dollar məbləğində müqavilə bağlayaraq xüsusi tikili inşa etməyi öhdəsinə götürmüşdür. Castle tikinti prosesi ərzində binadan öz məqsədləri üçün istifadə edə bilməz.

31 dekabr 20X1 tarixinə qədər Castle 6 milyon dollar xərcləmişdir. Tikintinin tamamlanması üçün tələb olunan xərclər 6 milyon dollar olaraq qiymətləndirilir. Castle tikintinin irəliləyişini çəkilmiş xərclərə əsasən ölçür. Eyni tarixdə Castle müştəridən 3 milyon dollar məbləğində ödəniş almışdır.

Tələb olunur:

Bu əməliyyat 31 dekabr 20X1 tarixində maliyyə hesabatlarında necə əks olunmalıdır?

Test Your Understanding 6

On 1 January 20X1, Amir entered into a contract with a customer to construct a stadium for consideration of $100 million. The contract was expected to be completed within 2 years.

As of 31 December 20X1, Amir had incurred costs of $24 million. The estimated remaining costs to complete the project were $20 million. In addition to these costs, Amir purchased plant equipment to be used for the contract at a cost of $16 million. This equipment was acquired on 1 January 20X1 and will have no residual value at the end of the 2-year contract. Depreciation on the plant should be allocated on a straight-line basis over the contract duration.

Amir measures progress on contracts using an output method, based on the value of work certified to date.

As of 31 December 20X1, the certified value of work completed was $45 million, and the customer had made payments of $11.4 million.

Required:

How should this transaction be accounted for in the financial statements for the year ended 31 December 20X1?

Anlayışınızı Yoxlayın 6

1 yanvar 20X1-ci ildə Amir, 100 milyon dollar məbləğində müqavilə dəyəri ilə müştəri üçün stadion tikintisi üzrə müqavilə bağladı. Müqavilənin 2 il ərzində tamamlanması planlaşdırılırdı.

31 dekabr 20X1-ci il tarixinə qədər Amir 24 milyon dollar xərcləmişdir. Layihənin tamamlanması üçün tələb olunan əlavə xərclərin 20 milyon dollar olacağı təxmin edilir. Bu xərclərə əlavə olaraq, Amir müqavilə çərçivəsində istifadə olunacaq avadanlığı 16 milyon dollara satın almışdır. Bu avadanlıq 1 yanvar 20X1-ci ildə alınmış və 2 illik müqavilənin sonunda qalıq dəyəri olmayacaqdır. Avadanlığın amortizasiyası müqavilə müddətinə bərabər bölünərək hesablanmalıdır.

Amir müqavilələrdə irəliləyiş səviyyəsini, indiyə qədər təsdiq edilmiş işin dəyərinə əsaslanan çıxış metodu ilə ölçür.

31 dekabr 20X1-ci il tarixinə təsdiq edilmiş işin dəyəri 45 milyon dollar olmuş və müştəri 11,4 milyon dollar ödəmişdir.

Tələb olunur:

Bu əməliyyat 31 dekabr 20X1-ci il tarixinə maliyyə hesabatlarında necə tanınmalıdır?

Test your understanding 9

1. The following information relates to a contract for the construction of a building for a customer. The builder has a right to regular payments as the work progresses.

Contract price: $5 million Work certified to date: $2 million Costs to date: $1.8 million Estimated costs to complete: $2.2 million

What is the revenue, cost of sales, and gross profit that can be recognised, assuming that the company’s policy is to measure progress using an output method, based on the work certified to date?

Revenue - Cost of sales - Gross profit A. $2 million - $1.8 million - $0.2 million B. $2 million - $1.6 million - $0.4 million C. $2 million - $1.55 million - $0.45 million D. $2.25 million - $1.8 million - $0.45 million

2. The following information relates to a contract for the construction of a building for a customer. The builder has a right to regular payments as the work progresses. Progress is measured on an output basis, based on the work certified compared to the contract price.

Contract price: $370,000 Work certified to date: $320,000 Costs to date: $330,000 Estimated costs to complete: $80,000

What amounts should be shown in the statement of profit or loss for revenue and cost of sales?

Revenue ($000) - Cost of sales ($000) A. 320 - 360 B. 370 - 400 C. 320 - 355 D. 370 - 410

Data for Questions 3 and 4

CN started a three-year contract to build a new university campus on 1 April 20X7. The contract had a fixed price of $90 million. CN incurred costs at 31 March 20X8 of $77 million and estimated that a further $33 million would need to be spent to complete the contract. CN has a right to receive regular payments under the contract. To date, CN has received $55 million. CN uses an input method based on costs to calculate the progress of the contract.

3. What revenue should be recorded for the year to 31 March 20X8? $ ____________

4. What should be shown in CN's statement of financial position as at 31 March 20X8?

Current assets - Current liabilities A. Contract asset 6 - Provision 6 B. Contract asset 8 - Provision 20 C. Contract asset 6 - Provision 20 D. Contract asset 8 - Provision 6

5. Which of the following is not one of the 5 steps for recognising revenue according to IFRS 15 Revenue from Contracts with Customers? A. Identify the contract B. Assess the likelihood of economic benefits C. Determine the contract price D. Allocate the transaction price to the performance obligations in the contract

6. Daphne is an agent who works on behalf of Celeste, a famous singer. Daphne has just collected $1 million from a promoter for ticket sales for a recent show by Celeste. Daphne earns a commission of 10% in relation to Celeste's work.

What is the correct double entry for the receipt of the $1 million? A. Dr Cash $1 million - Cr Trade payables $1 million Dr Trade Receivables $100,000 - Cr Revenue $100,000

B. Dr Cash $1 million - Cr Revenue $1 million Dr COS $900,000 - Cr Trade payables $900,000

C. Dr COS $900,000 - Cr Revenue $1 million Dr Cash $100,000

D. Dr Cash $1 million - Cr Revenue $100,000 Cr Trade payables $900,000

7. Coal Co sold a specialised piece of equipment to Oil Co on 1 September 20X7 for a total price of $4 million, which incorporated both the sale of equipment and support service. Due to the specialised nature of the equipment, Coal Co had additionally agreed to provide a support service for two years to 31 August 20X9. The cost to Coal Co of providing this service will be $300,000 per annum. Coal Co usually earns a gross margin of 20% on such contracts.

What revenue should be included in the statement of profit or loss of Coal Co for the year ended 31 December 20X7? $_____________‘000

8. Almeyda entered into a sale and repurchase agreement for its head office on 1 January 20X1, selling it to a bank for $4 million. At this date, the head office had a fair value of $6 million and a carrying amount of $3.8 million. Almeyda will continue to use the head office for the next 2 years and has the option to buy it back for $4.84 million, based on an effective interest rate of 10% per year over the next 2 years. Property prices are expected to increase over the next 2 years.

What is the net amount to be shown in the statement of profit or loss for the year ended 31 December 20X1? A. $400,000 expense B. $200,000 income C. $200,000 expense D. $300,000 expense

Test biliklərinizi yoxlayın 9

1. Aşağıdakı məlumatlar müştəri üçün bina tikintisi müqaviləsinə aiddir. Tikinti şirkətinin iş irəlilədikcə müntəzəm ödənişlər almaq hüququ var.

Müqavilə qiyməti: 5 milyon dollar İndiyə qədər təsdiqlənmiş iş: 2 milyon dollar İndiyə qədər çəkilmiş xərclər: 1.8 milyon dollar Tamamlanma üçün nəzərdə tutulan xərclər: 2.2 milyon dollar

Şirkətin siyasətinin təsdiqlənmiş işə əsasən çıxış metodundan istifadə etdiyini nəzərə alsaq, hansı gəlir, satışların dəyəri və ümumi mənfəət tanınmalıdır?

Gəlir Satışların dəyəri Ümumi mənfəət A 2 milyon dollar 1.8 milyon dollar 0.2 milyon dollar B 2 milyon dollar 1.6 milyon dollar 0.4 milyon dollar C 2 milyon dollar 1.55 milyon dollar 0.45 milyon dollar D 2.25 milyon dollar 1.8 milyon dollar 0.45 milyon dollar

2. Aşağıdakı məlumatlar müştəri üçün bina tikintisi müqaviləsinə aiddir. Tikinti şirkətinin iş irəlilədikcə müntəzəm ödənişlər almaq hüququ var. İrəliləyiş təsdiqlənmiş işə əsasən müqavilə qiymətinə nisbətdə çıxış metodu ilə ölçülür.

Müqavilə qiyməti: 370,000 dollar İndiyə qədər təsdiqlənmiş iş: 320,000 dollar İndiyə qədər çəkilmiş xərclər: 330,000 dollar Tamamlanma üçün nəzərdə tutulan xərclər: 80,000 dollar

Mənfəət və zərər hesabatında hansı məbləğlər gəlir və satışların dəyəri kimi göstərilməlidir?

Gəlir ($000) Satışların dəyəri ($000) A 320 360 B 370 400 C 320 355 D 370 410

Suallar 3 və 4 üçün məlumatlar CN 1 aprel 20X7 tarixində yeni bir universitet kampusu inşa etmək üçün üçillik müqaviləyə başladı. Müqavilənin sabit qiyməti 90 milyon dollar təşkil edir. 31 mart 20X8 tarixinə CN 77 milyon dollar xərc çəkmiş və müqaviləni tamamlamaq üçün əlavə 33 milyon dollar xərclənəcəyini təxmin etmişdir. CN müqavilə çərçivəsində müntəzəm ödənişlər almaq hüququna malikdir. Bu günə qədər CN 55 milyon dollar alıb. CN müqavilənin irəliləyişini xərclərə əsaslanan giriş metodu ilə hesablayır.

3. 31 mart 20X8 tarixinə qədər hansı gəlir qeydə alınmalıdır? $ ____________

4. CN-nin 31 mart 20X8 tarixinə maliyyə vəziyyəti hesabatında nə göstərilməlidir?

Dövriyyə aktivləri Dövriyyə öhdəlikləri A Müqavilə aktivi 6 Ehtiyat 6 B Müqavilə aktivi 8 Ehtiyat 20 C Müqavilə aktivi 6 Ehtiyat 20 D Müqavilə aktivi 8 Ehtiyat 6

5. Aşağıdakılardan hansı, IFRS 15 Müştərilərlə Müqavilələr üzrə Gəlir Standartına əsasən gəlirin tanınmasının 5 addımından biri deyil? A Müqaviləni müəyyən etmək B İqtisadi faydaların ehtimalını qiymətləndirmək C Müqavilə qiymətini müəyyən etmək D Müqavilədəki icra öhdəliklərinə əməliyyat qiymətini ayırmaq

6. Daphne məşhur müğənni Celeste-in adından fəaliyyət göstərən agentdir. Daphne, Celeste-in sonuncu konserti üçün bir promouterdən 1 milyon dollar məbləğində bilet satış gəliri əldə edib. Daphne, Celeste-in işi ilə bağlı 10% komissiya qazanır.

1 milyon dolların qəbul edilməsi üçün düzgün mühasibat yazılışı hansıdır?

A Dr Nağd pul 1 milyon dollar Cr Ticarət kreditorları 1 milyon dollar Dr Ticarət Debitorları 100,000 dollar Cr Gəlir 100,000 dollar

B Dr Nağd pul 1 milyon dollar Cr Gəlir 1 milyon dollar Dr Satışların dəyəri 900,000 dollar Cr Ticarət kreditorları 900,000 dollar

C Dr Satışların dəyəri 900,000 dollar Cr Gəlir 1 milyon dollar Dr Nağd pul 100,000 dollar

D Dr Nağd pul 1 milyon dollar Cr Gəlir 100,000 dollar Cr Ticarət kreditorları 900,000 dollar

7. Coal Co 1 sentyabr 20X7 tarixində Oil Co-ya 4 milyon dollar məbləğində xüsusi avadanlıq satmışdır. Bu qiymət həm avadanlığın satışını, həm də dəstək xidmətlərini əhatə edirdi. Avadanlığın xüsusi xarakterinə görə, Coal Co əlavə olaraq 31 avqust 20X9 tarixinə qədər iki illik dəstək xidməti göstərməyə razılaşmışdır. Coal Co-nun bu xidməti təqdim etməsi üçün illik dəyəri 300,000 dollar olacaq. Coal Co adətən bu cür müqavilələrdə 20% ümumi mənfəət marjı qazanır.

31 dekabr 20X7 tarixinə qədər Coal Co-nun mənfəət və zərər hesabatında hansı gəlir qeyd olunmalıdır? $_____________

8. Almeyda 1 yanvar 20X1 tarixində baş ofisini banka 4 milyon dollara sataraq geri almaq razılaşması bağlamışdır. Bu tarixdə baş ofisin ədalətli dəyəri 6 milyon dollar, balans dəyəri isə 3.8 milyon dollar idi. Almeyda növbəti 2 il ərzində baş ofisdən istifadə etməyə davam edəcək və onu 4.84 milyon dollara geri almaq seçiminə malikdir. 2 il ərzində əmlak qiymətlərinin artması gözlənilir. Effektiv faiz dərəcəsi illik 10% təşkil edir.

31 dekabr 20X1 tarixinə mənfəət və zərər hesabatında hansı xalis məbləğ göstərilməlidir?

A 400,000 dollar xərc B 200,000 dollar gəlir C 200,000 dollar xərc D 300,000 dollar xərc

Test Your Understanding Answers

Test Your Understanding 1 – Keema Co

Due to the long period between the transfer of control of the asset and the payment date, this contract includes a significant financing component.

The consideration must be adjusted for the impact of the financing transaction. A discount rate reflecting the rate available to the customer, i.e., 7%, should be applied.

Revenue should be recognized when the performance obligation is satisfied. This occurs when control of the furniture is transferred to the customer.

On September 30, 20X3, revenue and a corresponding receivable of $655,079 should be recognized ($750,000 × 1/1.072).

Each year, the discount on the receivable will be unwound at a rate of 7%, recognized as finance income, and the value of the receivable will increase (debit receivable, credit finance income).

In the financial statements for the year ending September 30, 20X4, Keema Co will recognize finance income of $45,856 and a receivable of $700,935.

On October 1, 20X3, the opening balance is $655,079. In 20X4, finance income at 7% amounts to $45,856. Thus, the receivable balance as of September 30, 20X4, is $700,935.

Anlayışınızı yoxlayın cavabları

Anlayışınızı yoxlayın 1 – Keema Co

Aktivin idarəetməsinin ötürülməsi ilə ödəniş tarixi arasındakı müddətin uzun olması səbəbindən bu müqavilə əhəmiyyətli maliyyələşdirmə komponentini ehtiva edir.

Əvəz ödənişi maliyyələşdirmə əməliyyatının təsiri üçün düzəldilməlidir. Müştəri üçün mövcud olan dərəcəni əks etdirən bir endirim dərəcəsi istifadə edilməlidir, yəni 7 faiz.

Gəlir, icra öhdəliyi yerinə yetirildikdə tanınmalıdır. Bu, mebelin idarəetməsinin müştəriyə ötürülməsi ilə baş verir.

30 sentyabr 20X3 tarixində gəlir və müvafiq debitor borcu 655,079 dollar məbləğində tanınmalıdır (750,000 × 1/1.072).

Hər il debitor borcunun endirimi 7 faiz nisbətində hesablanaraq maliyyə gəliri kimi tanınacaq və debitor borcunun dəyəri artırılacaq (debitor borcu debet, maliyyə gəliri kredit).

30 sentyabr 20X4-cü il tarixinə olan maliyyə hesabatlarında Keema Co 45,856 dollar maliyyə gəliri və 700,935 dollar debitor borcu tanıyacaq.

1 oktyabr 20X3-cü ildə əvvəlki balans 655,079 dollar təşkil edir. 20X4-cü ildə 7 faiz nisbətində hesablanan maliyyə gəliri 45,856 dollar olur. Beləliklə, 30 sentyabr 20X4-cü il tarixinə debitor borcunun balansı 700,935 dollara çatır.

Test your understanding 3 – Johan

(a) The scenario indicates that control of the factory has not passed to Cruyff.

• Johan has a right to repurchase.

• The repurchase price is greater than the original selling price.

• Therefore, the contract should be treated as a financing arrangement.

The factory should not be removed from Johan’s financial statements. The $800,000 should be treated as a loan, with 7% interest recorded on it each year. Thus, for the year ended 31 March 20X7, $56,000 ($800,000 × 7%) should be recorded as finance costs.

(b) This is a bill-and-hold arrangement. Although Johan retains physical possession of the spare parts, Marco retains control. This is evident as Johan cannot use or sell the goods and must release them immediately upon Marco's request.

There are potentially three performance obligations in this arrangement:

• The provision of the oven,

• The provision of the spare parts,

• The storage of the spare parts.

However, the storage of the parts is considered insignificant. The performance obligations related to providing the oven and spare parts appear to have been met on 31 March 20X7, so the full $220,000 revenue can be recognized on this date.

If the cost of storing the parts had been deemed significant and thus part of the transaction price, the portion related to this performance obligation would have been recognized separately over the expected storage period.

Test your understanding 3 – Johan

(a) Bu ssenari göstərir ki, fabrikin nəzarəti Cruyff-a keçməyib.

• Johan-ın geri alma hüququ var.

• Geri alma qiyməti ilkin satış qiymətindən yüksəkdir.

• Buna görə də, müqavilə maliyyələşdirmə tənzimləməsi kimi qiymətləndirilməlidir.

Fabrikin Johan-ın maliyyə hesabatlarından çıxarılmaması lazımdır. $800,000 məbləği kredit kimi qəbul edilməli və hər il 7% faiz hesablanmalıdır. Buna görə, 31 mart 20X7-ci il üçün maliyyə xərclərində $56,000 ($800,000 × 7%) qeyd olunmalıdır.

(b) Bu, "bill-and-hold" (satış və saxlama) tənzimləməsidir. Johan fiziki olaraq ehtiyat hissələrini saxlayır, lakin Marco nəzarəti özündə saxlayır. Bunu Johan-ın mallardan istifadə edə bilməməsi və onları dərhal Marco-nun istəyi ilə buraxmalı olması sübut edir.

Bu tənzimləmədə potensial olaraq üç icra öhdəliyi var:

• Soba təmin etmək,

• Ehtiyat hissələri təmin etmək,

• Ehtiyat hissələrinin saxlanması.

Lakin ehtiyat hissələrinin saxlanması əhəmiyyətsiz sayılır. Soba və ehtiyat hissələri ilə bağlı icra öhdəlikləri 31 mart 20X7 tarixində yerinə yetirilmiş hesab olunur, buna görə də tam $220,000 gəlir bu tarixdə tanına bilər.

Əgər ehtiyat hissələrinin saxlanması xərci əhəmiyyətli olsaydı və buna görə əməliyyat qiymətinin bir hissəsi hesab olunsaydı, bu icra öhdəliyi ilə bağlı qiymət ehtiyat hissələrinin saxlanılacağı müddət ərzində ayrıca tanınardı.