Tangible Non-Current Assets 

English Version:

Learning Objectives:

Upon completion of this chapter, you will be able to:

1. Define and compute the initial measurement of a non-current asset (including borrowing costs and a self-constructed asset).

2. Identify subsequent expenditure that may be capitalized, distinguishing between asset and expense items.

3. Discuss the requirements of IAS 16 in relation to the revaluation of non-current assets.

4. Account for revaluation and disposal gains and losses of non-current assets.

5. Compute depreciation based on the cost and revaluation models and on assets that have two or more significant parts.

6. Apply the provisions of IAS 20 in relation to accounting for government grants.

7. Discuss why the treatment of investment properties should differ from other properties.

8. Apply the requirements of IAS 40 to an investment property.

Chapter Overview:

This chapter provides a recap of knowledge from Financial Accounting and builds on that foundation. The principles learned here will also be relevant in Strategic Business Reporting. Additionally, the chapter provides information useful for Audit and Assurance.

Professional Development:

One of the PER (Practical Experience Requirement) performance objectives (PO6) is to record and process transactions and events. This involves using the correct accounting treatments for both historical and prospective transactions, including non-routine transactions. Working through this chapter will help you understand how to demonstrate this objective effectively.

Azerbaijani Version:

Öyrənmə Məqsədləri:

Bu fəsli tamamladıqdan sonra aşağıdakıları edə biləcəksiniz:

1. Uzunmüddətli aktivin ilkin ölçülməsini təyin edin və hesablayın (borc xərcləri və özünün tikdiyi aktiv daxil olmaqla).

2. Aktivləşdirilə bilən sonrakı xərcləri müəyyən edin, aktiv və xərc maddələri arasında fərq qoyun.

3. Uzunmüddətli aktivlərin yenidən qiymətləndirilməsi ilə bağlı IAS 16 tələblərini müzakirə edin.

4. Uzunmüddətli aktivlərin yenidən qiymətləndirilməsi və satışından yaranan qazanc və itkiləri uçota alın.

5. Dəyər və yenidən qiymətləndirmə modelləri əsasında, həmçinin iki və ya daha çox əhəmiyyətli hissəsi olan aktivlər üçün amortizasiya hesablayın.

6. Hökumət qrantlarının uçotu ilə bağlı IAS 20 müddəalarını tətbiq edin.

7. İnvestisiya əmlakının digər əmlaklardan fərqli şəkildə müalicə olunmasının səbəblərini müzakirə edin.

8. İnvestisiya əmlakına IAS 40 tələblərini tətbiq edin.

Fəsilin Ümumi Məzmunu:

Bu fəsil Maliyyə Uçotu üzrə əvvəlki biliklərin təkrarını təqdim edir və bu biliklər üzərində qurur. Burada öyrənilən prinsiplər Strategiya Biznes Hesabatlarında da tətbiq olunacaq. Bundan əlavə, fəsil Audit və Təminat üçün faydalı məlumatlar təqdim edir.

Peşəkar İnkişaf:

PER (Praktik Təcrübə Tələbləri) performans məqsədlərindən biri (PO6) əməliyyatlar və hadisələri qeyd etmək və emal etməkdir. Bu, həm tarixi, həm də gələcək əməliyyatlar üçün düzgün uçot metodlarından istifadə etməyi, o cümlədən qeyri-rutin əməliyyatları əhatə edir. Bu fəsli işləmək, bu məqsədi necə effektiv şəkildə nümayiş etdirməyi başa düşməyinizə kömək edəcək.

English Version:

Investment Property and Tangible Non-Current Assets Structure (IAS 16 - Property, Plant and Equipment):

Investment Properties (IAS 40)

Tangible Non-Current Assets

Measurement (IAS 16) covers the following aspects:

• A. Depreciation (IAS 16):

1. Change in method

2. Change in estimates

3. Components and overhaul costs

• B. Revaluation (IAS 16):

1. Accounting

2. Depreciation of revalued asset

3. Disposal of revalued asset

• C. Borrowing Costs (IAS 23)

• D. Government Grants (IAS 20):

1. Revenue grants

2. Capital grants

İnvestisiya Əmlakı və Maddi Uzunmüddətli Aktivlərin Uçotu Strukturu (IAS 16 - Əmlak, Avadanlıq və Qurğular):

İnvestisiya Əmlakı (IAS 40)

Maddi Uzunmüddətli Aktivlər

Ölçülmə (IAS 16) aşağıdakı aspektləri əhatə edir:

A. Amortizasiya (IAS 16):

1. Metod dəyişikliyi

2. Qiymətləndirmələrdə dəyişiklik

3. Komponentlər və əsaslı təmir xərcləri

B. Yenidən qiymətləndirmə (IAS 16):

1. Mühasibat uçotu

2. Yenidən qiymətləndirilmiş aktivin amortizasiyası

3. Yenidən qiymətləndirilmiş aktivin silinməsi

• C. Borc xərcləri (IAS 23)

• D. Dövlət qrantları (IAS 20):

1. Gəlir qrantları

2. Kapital qrantları

English Version:

1. IAS 16 Property, Plant, and Equipment

Property, Plant, and Equipment:

Property, plant, and equipment are tangible assets held by an entity for more than one accounting period for use in the production or supply of goods or services, for rental to others, or for administrative purposes.

Recognition:

• An item of property, plant, and equipment should be recognized as an asset when:

1. It is probable that future economic benefits associated with the asset will flow to the entity; and

2. The cost of the asset can be measured reliably (IAS 16, para 7).

Initial Measurement:

• An item of property, plant, and equipment should initially be measured at its cost:

1. Include all costs involved in bringing the asset into working condition.

2. Include in this initial cost capital costs such as the cost of site preparation, delivery costs, installation costs, and borrowing costs (in accordance with IAS 23 – see later in this chapter).

3. Expense items, such as fuel, training, and warranty costs, should be written off as incurred.

4. Dismantling costs: The present value of these costs should be capitalized, with an equivalent liability set up. The discount on this liability would then be unwound over the period until the dismantling costs are paid. This means that the liability increases by the interest rate each year, with the increase taken to finance costs in the statement of profit or loss.

You may need to use the interest rate given and apply the discount fraction where r is the interest rate and n is the number of years to settlement:

Present Value = 1 / (1 + r)^n

Illustration 1:

If an oil rig was built in the sea, the cost to be capitalized is likely to include the cost of constructing the asset and the present value of the cost of dismantling it. If the asset cost 10million to construct and would cost 4 million to remove in 20 years, then the present value of this dismantling cost must be calculated. If interest rates were 5%, the present value of the dismantling costs is calculated as follows:

1. IAS 16 Əmlak, Avadanlıq və Texnika

• Əmlak, Avadanlıq və Texnika:

Əmlak, avadanlıq və texnika, təşkilat tərəfindən bir neçə uçot dövrü ərzində saxlanılan və məhsul istehsalı və ya xidmətlərin təqdim edilməsi, icarəyə verilməsi və ya inzibati məqsədlər üçün istifadə olunan maddi aktivlərdir.

• Tanınma:

Əmlak, avadanlıq və texnika maddəsi aşağıdakı şərtlər ödəndikdə aktiv kimi tanınmalıdır:

1. Aktivlə bağlı gələcək iqtisadi faydaların təşkilata axın edəcəyi ehtimal olunur; və

2. Aktivin dəyəri etibarlı şəkildə ölçülə bilər (IAS 16, bənd 7).

İlkin Ölçmə:

Əmlak, avadanlıq və texnika maddəsi ilkin olaraq onun dəyəri ilə ölçülməlidir:

Aktivin işlək vəziyyətə gətirilməsi ilə bağlı bütün xərclər daxil edilməlidir.

Bu ilkin dəyərə sahənin hazırlanması xərcləri, çatdırılma xərcləri, quraşdırma xərcləri və borc xərcləri (IAS 23-ə uyğun olaraq – bu fəslin sonrakı hissəsində baxılır) kimi kapital xərclər daxil edilməlidir.

Yanacaq, təlim və zəmanət xərcləri kimi xərc maddələri, yarandıqca xərc kimi tanınmalıdır.

Sökülmə xərcləri: Bu xərclərin cari dəyəri aktivləşdirilməli və ekvivalent öhdəlik qeydə alınmalıdır. Bu öhdəliyin endirimi, sökülmə xərcləri ödənilənə qədər olan müddət ərzində açılmalıdır. Bu o deməkdir ki, öhdəlik hər il faiz dərəcəsi ilə artır və bu artım mənfəət və zərər hesabatında maliyyə xərclərinə daxil edilir.

Verilmiş faiz dərəcəsindən istifadə edərək, r faiz dərəcəsi və n ödənişə qədər olan il sayı olmaqla, endirim kəsri tətbiq edilməlidir:

Cari Dəyər = 1 / (1 + r)^n

Nümunə 1:

Əgər dənizdə neft qurğusu tikilirsə, aktivləşdiriləcək dəyər,  aktivin tikinti dəyəri və onun sökülmə xərclərinin cari dəyərini əhatə edə bilər. Əgər aktivin tikinti dəyəri 10milyon, 20 il  sonra sökülmə xərcləri isə 4 milyon olarsa, bu sökülmə xərclərinin cari dəyəri hesablanmalıdır. Əgər faiz dərəcəsi 5% olarsa, sökülmə xərclərinin cari dəyəri aşağıdakı kimi hesablanır:

Test Your Understanding 1

An entity started construction on a building for its own use on 1 April 20X7 and incurred the following costs:

The purchase price of the land was 250,000. Stamp duty amounted to 5,000, and legal fees were 10,000. Site preparation and clearance cost 18,000. The cost of materials was 100,000. Labour expenses for the period from 1 April 20X7 to 1 July 20X8 amounted to 150,000. Architect’s fees were 20,000, and general overheads totaled 30,000. The total cost incurred was 583,000.

The following information is also relevant:

1. Material costs were greater than anticipated. Upon investigation, it was found that materials worth 10 million had been spoiled and wasted. Additionally, 15 million was incurred on materials due to faulty design work.

2. As a result of these problems, work on the building stopped for two weeks in October 20X7. It is estimated that approximately 9 million of the labour costs relate to this period.

3. The building was completed on 1 July 20X8 and occupied on 1 September 20X8.

You are required to calculate the cost of the building that will be included in tangible non-current asset additions. 

Anlayışınızı Yoxlayın 1

• Bir qurum 1 Aprel 20X7 tarixində öz istifadəsi üçün bir bina tikməyə başladı və aşağıdakı xərcləri çəkdi:

Torpaq sahəsinin alış qiyməti 250,000 idi. Möhür rüsumu 5,000, hüquqi xidmətlər üçün ödənişlər isə 10,000 oldu. Sahənin hazırlanması və təmizlənməsi üçün 18,000 xərc çəkildi. Materialların dəyəri 100,000 idi. 1 Aprel 20X7-dən 1 İyul 20X8-ə qədər olan dövr üçün əmək haqqı xərcləri 150,000 təşkil etdi. Memar haqqı 20,000, ümumi inzibati xərclər isə 30,000 idi. Ümumi çəkilən xərc 583,000 oldu.

• Aşağıdakı əlavə məlumatlar da nəzərə alınmalıdır:

1. Material xərcləri gözləniləndən yüksək oldu. Araşdırma zamanı 10 milyon dəyərində materialın zədələnərək israf edildiyi məlum oldu. Bundan əlavə, layihə səhvləri səbəbindən materiallara əlavə 15 milyon xərc çəkildi.

2. Bu problemlər nəticəsində 20X7-ci ilin oktyabr ayında tikinti işləri iki həftəlik dayandırıldı. Təxmin edilir ki, həmin dövrdə əmək haqqı xərclərinin təqribən 9 milyonu bu fasilə ilə bağlıdır.

3. Bina 1 İyul 20X8 tarixində tamamlandı və 1 Sentyabr 20X8 tarixində istifadəyə verildi.

Sizdən binanın dəyərini hesablamanız tələb olunur ki, bu da maddi uzunmüddətli aktivlərə əlavə ediləcək. 

Subsequent Expenditure

• Subsequent expenditure on property, plant, and equipment should only be treated as part of the cost of the asset if:

1. It enhances the economic benefits provided by the asset, such as extending its life, expanding its capacity, or increasing its productivity.

2. It relates to an overhaul or a required major inspection of the asset. The costs associated with this should be capitalized and depreciated over the period until the next overhaul or safety inspection.

3. It involves replacing a component of an asset made up of multiple components, such as an aircraft that consists of a body, engines, and interior, each with different expected lives. The replaced component will be derecognized.

4. All other subsequent expenditure should be recognized in the statement of profit or loss because it merely maintains the originally expected economic benefits. For example, the cost of general repairs should be written off immediately as an expense.

• Illustration 2 – Subsequent Expenditure

A piece of machinery has an annual service cost of $10,000. During the most recent service, it was decided to replace part of the engineering, making it work faster and produce more units per hour. The cost of the replacement part is $20,000.

Would this expenditure be treated as an asset or an expense?

• Solution:

1. The $10,000 servicing cost is an expense item and should be written off in the statement of profit or loss.

2. The $20,000 cost of the replacement part enhances future economic benefits, so it is treated as an asset and increases the cost of non-current assets in the statement of financial position.

Sonrakı Xərclər

• Əmlak, qurğular və avadanlıqlarla bağlı sonrakı xərclər yalnız aşağıdakı hallarda aktivin dəyərinin bir hissəsi kimi qəbul edilməlidir:

1. Əgər bu xərc aktivin təmin etdiyi iqtisadi faydaları artırırsa, məsələn, onun ömrünü uzadır, gücünü genişləndirir və ya məhsuldarlığını artırır.

2. Əgər bu xərc aktivin əsaslı təmirinə və ya zəruri böyük yoxlamasına aiddirsə. Bununla bağlı xərclər kapitalizasiya edilməli və növbəti təmirə və ya təhlükəsizlik yoxlamasına qədər amortizasiya olunmalıdır.

3. Əgər bu xərc çoxsaylı komponentlərdən ibarət bir aktivin hissəsinin dəyişdirilməsinə aiddirsə. Məsələn, bir təyyarənin gövdəsi, mühərrikləri və daxili hissələri müxtəlif gözlənilən xidmət müddətlərinə malikdir. Dəyişdirilən komponent balansdan çıxarılmalıdır.

4. Bütün digər sonrakı xərclər mənfəət və zərər hesabatında tanınmalıdır, çünki onlar sadəcə əvvəlcədən gözlənilən iqtisadi faydaları qoruyur. Məsələn, ümumi təmir xərcləri dərhal xərc kimi silinməlidir.

• Nümunə 2 – Sonrakı Xərclər

Bir avadanlığın illik xidmət xərci $10,000 təşkil edir. Son xidmət zamanı mühəndislik hissəsinin dəyişdirilməsinə qərar verildi ki, bu da avadanlığın daha sürətli işləməsinə və saatda daha çox məhsul istehsal etməsinə imkan yaradır. Dəyişdirilən hissənin dəyəri $20,000 təşkil edir.

Bu xərc aktiv kimi, yoxsa xərc maddəsi kimi qəbul edilməlidir?

Həll:

1. $10,000-lıq xidmət xərci xərc maddəsi olaraq tanınmalı və mənfəət və zərər hesabatında silinməlidir.

2. $20,000-lıq dəyişdirilən hissə gələcək iqtisadi faydaları artırdığı üçün aktiv kimi qəbul edilir və balans hesabatında uzunmüddətli aktivlərin dəyərini artırır.

Depreciation

• Definitions

1. Depreciation is the systematic allocation of the depreciable amount of an asset over its useful life (IAS 16, para 6).

2. Depreciable amount is the cost of an asset, or any amount substituted for cost, less its residual value (IAS 16, para 6).

3. Depreciation must be charged from the date the asset is available for use, meaning it is capable of operating as intended by management. This could be earlier than when it is actually put into use. For example, if staff need training to operate it, depreciation still begins. Depreciation continues even if the asset is idle.

• The depreciation method should reflect as fairly as possible the pattern in which the asset’s economic benefits are consumed. Possible methods include:

1. Straight line

2. Reducing balance

3. Machine hour

• A change in depreciation method:

1. Is allowed only if the new method provides a fairer representation of financial results and position.

2. Does not count as a change in accounting policy.

3. Is treated as a change in accounting estimate.

• The carrying amount should be written off over the remaining useful life, starting from the period in which the change is made.

• If an asset consists of multiple components, each part should be depreciated separately based on its useful life. For example, an aircraft engine will need replacement before the aircraft body does.

Amortizasiya

• Təriflər

1. Amortizasiya, aktivin amortizasiya edilə bilən məbləğinin onun istifadə müddəti ərzində sistemli şəkildə bölüşdürülməsidir (IAS 16, para 6).

2. Amortizasiya edilə bilən məbləğ, aktivin dəyəri və ya onun əvəzinə götürülmüş məbləğdən qalıq dəyərin çıxılması ilə hesablanır (IAS 16, para 6).

3. Amortizasiya, aktivin istifadəyə hazır olduğu tarixdən başlayaraq hesablanmalıdır, yəni aktiv menecmentin nəzərdə tutduğu şəkildə işləyə bilən vəziyyətdə olmalıdır. Bu, aktivin faktiki istifadəyə verilməsindən daha əvvəl ola bilər. Məsələn, işçilərin avadanlıqdan istifadə etmək üçün təlim alması lazım gələ bilər. Amortizasiya, aktiv boşdayansa da davam edir.

• İstifadə edilən amortizasiya metodu, aktivin iqtisadi faydalarının müəssisə tərəfindən necə istehlak edildiyini ən ədalətli şəkildə əks etdirməlidir. Mümkün metodlar bunlardır:

1. Düz xətt (Straight line)

2. Azalan qalıq (Reducing balance)

3. Maşın saatı metodu (Machine hour)

• Amortizasiya metodunun dəyişdirilməsi:

1. Yalnız yeni metodun maliyyə nəticələrini və maliyyə vəziyyətini daha ədalətli əks etdirməsi halında icazəlidir.

2. Mühasibat uçotu siyasətinin dəyişməsi hesab edilmir.

3. Mühasibat uçotunda qiymətləndirmə dəyişikliyi kimi qəbul edilir.

Qalıq dəyər, qalan istifadə müddəti ərzində silinməlidir və bu dəyişiklik həyata keçirildiyi dövrdən etibarən tətbiq edilməlidir.

Əgər aktiv bir neçə komponentdən ibarətdirsə, hər bir hissə ayrıca istifadə müddətinə uyğun amortizasiya edilməlidir. Məsələn, təyyarənin mühərriki, onun gövdəsindən əvvəl dəyişdirilməli ola bilər.

Illustration 3 – Depreciable Amount

An asset costs $100,000 and has an expected useful life of ten years. The purchaser plans to use the asset for six years, at which point the expected residual value will be $40,000 (at current prices).

What is the depreciable amount?

• Solution:

The depreciable amount is $60,000 (100,000 – 40,000), spread over six years.

Review of Useful Lives and Residual Values

The useful life and residual value should be reviewed at the end of each reporting period and revised if expectations differ significantly from previous estimates.

The carrying amount of the asset at the date of revision, less any residual value, should be depreciated over the revised remaining useful life.

Illustration 4 – Revision of Useful Life

• An entity purchased an asset for $20,000 on 1 January 20X3.

1. Straight-line depreciation of $5,000 per year was charged, assuming a four-year useful life with no residual value.

2. On 1 January 20X5, the asset's remaining useful life was reassessed and estimated at four more years.

3. The financial statements for 31 December 20X5 are now being prepared.

What is the depreciation charge for the year ended 31 December 20X5?

• Solution:

1. Carrying amount as at 31 December 20X4:

$20,000 – (2 × $5,000) = $10,000

2. Remaining useful life as at 1 January 20X5: 4 years

3. Annual depreciation charge: $10,000 / 4 years = $2,500

Major Inspection or Overhaul Costs

1. Inspection and overhaul costs are generally expensed when incurred.

2. However, they can be capitalized as a non-current asset if they meet the IAS 16 rules for separate components.

3. If capitalized, they should be depreciated over their useful life, meaning until the next inspection or overhaul is due.

Nümunə 3 – Amortizasiya edilə bilən məbləğ

Bir aktivin dəyəri $100,000 təşkil edir və onun gözlənilən istifadə müddəti 10 il kimi hesablanıb. Alıcı aktivdən 6 il istifadə etməyi planlaşdırır və bu müddətin sonunda onun qalıq dəyəri $40,000 olacaq.

Amortizasiya edilə bilən məbləğ nə qədərdir?

• Həll:

Amortizasiya edilə bilən məbləğ $60,000 (100,000 – 40,000) təşkil edir və bu, 6 ilə bölünərək amortizasiya olunacaq.

İstifadə müddəti və qalıq dəyərinin yenidən qiymətləndirilməsi

1. İstifadə müddəti və qalıq dəyəri hər hesabat dövrünün sonunda yenidən nəzərdən keçirilməlidir.

2. Əvvəlki qiymətləndirmələrdən əhəmiyyətli fərqlər olduğu halda düzəlişlər edilməlidir.

3. Dəyişiklik baş verdiyi tarixdə aktivin balans dəyəri, qalıq dəyər çıxıldıqdan sonra, yenidən qiymətləndirilmiş qalan istifadə müddətinə uyğun amortizasiya olunmalıdır.

Nümunə 4 – İstifadə müddətinin yenidən qiymətləndirilməsi

• Bir müəssisə 1 yanvar 20X3 tarixində $20,000 dəyərində aktiv alıb.

1. Düz xətt amortizasiya metodu tətbiq edilərək illik $5,000 amortizasiya hesablanıb.

2. Aktivin 4 il xidmət göstərəcəyi və qalıq dəyərinin 0 olacağı nəzərdə tutulmuşdu.

3. 1 yanvar 20X5 tarixində aktivin qalan istifadə müddəti 4 il olaraq yenidən qiymətləndirilib.

4. 31 dekabr 20X5 tarixinə maliyyə hesabatları hazırlanır.

20X5-ci il üçün amortizasiya məbləği nə qədərdir?

• Həll:

1. 31 dekabr 20X4 tarixində balans dəyəri:

$20,000 – (2 × $5,000) = $10,000

2. 1 yanvar 20X5 tarixindən etibarən qalan istifadə müddəti: 4 il

3. İllik amortizasiya məbləği: $10,000 / 4 il = $2,500

Əsaslı baxış və yenilənmə xərcləri

Aktivlərin əsaslı baxış və təmiri ilə bağlı xərclər adətən xərc kimi tanınır və dərhal silinir.

Ancaq IAS 16 standartına əsasən ayrı komponentlər kimi qəbul edilə bilən xərclər uzunmüddətli aktiv kimi kapitalizasiya edilə bilər.

Kapitalizasiya edilən bu xərclər növbəti baxış və ya təmir müddətinə qədər amortizasiya edilməlidir.

Illustration 5 – Overhaul Costs

An entity purchases an aircraft with an expected useful life of 20 years and no residual value.

1. The aircraft requires substantial overhaul at the end of years 5, 10, and 15.

2. The aircraft cost $25 million, of which $5 million is allocated to the overhaul benefits.

3. In year 6, the cost of the overhaul is estimated to be $6 million.

Annual Depreciation Charge Calculation

The aircraft is split into two components for depreciation purposes:

• Years 1–5

1. Initial overhaul value: $5m, depreciated over 5 years → $1m per year

2. Remaining balance: $20m, depreciated over 20 years → $1m per year

3. Total depreciation charge per annum: $2m

• Years 6–10 (After First Overhaul at Year 5)

1. Overhaul cost: $6m, depreciated over 5 years → $1.2m per year

2. Aircraft depreciation: $1m per year (unchanged)

3. Total depreciation charge per annum: $2.2m

3. Revaluation of Non-Current Assets

IAS 16 Treatments

• IAS 16 provides two accounting methods for property, plant, and equipment:

1. The Cost Model – Assets are recorded at cost, less accumulated depreciation.

2. The Revaluation Model – Assets are recorded at a revalued amount, less any accumulated depreciation.

Conditions for Revaluation Model

• If the revaluation model is adopted:

1. Regular revaluations must be performed so that the carrying amount is not significantly different from the fair value at each reporting date.

2. When an asset is revalued, all assets in that category must also be revalued.

Accounting for a Revaluation

• Steps:

1. Restate the asset’s cost to the new valuation.

2. Eliminate any existing accumulated depreciation.

3. Recognize the increase in Other Comprehensive Income (OCI) and transfer it to the Revaluation Surplus.

• Journal Entries (when revaluation amount is higher than original cost):

1. Dr Non-current assets cost/valuation (Revalued amount – Cost)

2. Dr Accumulated depreciation (Eliminate existing depreciation)

3. Cr Other Comprehensive Income (Revaluation surplus)

Nümunə 5 – Əsaslı Təmir Xərcləri

Bir müəssisə 20 il istifadə müddətinə malik və qalıq dəyəri olmayan bir təyyarə alır.

1. Təyyarənin 5-ci, 10-cu və 15-ci illərdə əsaslı təmirə ehtiyacı var.

2. Təyyarənin dəyəri $25 milyon, bunun $5 milyonu əsaslı təmirin gətirdiyi iqtisadi faydalara aiddir.

3. 6-cı ildə, əsaslı təmirin xərci $6 milyon olaraq qiymətləndirilir.

İllik Amortizasiya Hesablanması

Təyyarə iki ayrı komponent kimi amortizasiya olunur:

• 1–5-ci illər

1. İlkin əsaslı təmirin dəyəri: $5m, 5 ilə bölünərək amortizasiya edilir → $1m/il

2. Qalan dəyər: $20m, 20 ilə bölünərək amortizasiya edilir → $1m/il

3. Ümumi illik amortizasiya xərci: $2m

• 6–10-cu illər (5-ci ildə təmir edildikdən sonra)

1. Təmirin dəyəri: $6m, 5 ilə bölünərək amortizasiya edilir → $1.2m/il

2. Təyyarənin amortizasiyası: $1m/il (dəyişməz qalır)

3. Ümumi illik amortizasiya xərci: $2.2m

3. Uzunmüddətli Aktivlərin Yenidən Qiymətləndirilməsi

IAS 16 Standartına Uyğun Mühasibat Uçotu

• IAS 16 əsas vəsaitlər üçün iki qiymətləndirmə modeli təklif edir:

1. Xərc modeli – Aktiv alış dəyərində qeyd edilir və üzərinə yığılmış amortizasiya çıxılır.

2. Yenidən qiymətləndirmə modeli – Aktiv yenidən qiymətləndirilmiş dəyərdə qeyd edilir, sonrakı yığılmış amortizasiya çıxıldıqdan sonra.

• Yenidən Qiymətləndirmə Modeli Üçün Şərtlər

Əgər müəssisə yenidən qiymətləndirmə modelini seçirsə:

1. Daşınmaz əmlak, qurğu və avadanlıqlar müntəzəm olaraq yenidən qiymətləndirilməlidir ki, onların balans dəyəri bazar dəyərindən kəskin fərqlənməsin.

2. Bir aktiv yenidən qiymətləndirilərsə, həmin kateqoriyaya aid bütün aktivlər də yenidən qiymətləndirilməlidir.

Yenidən Qiymətləndirmə Uçotu

• Addımlar:

1. Aktivin dəyəri yenilənmiş bazar qiymətinə uyğun tənzimlənir.

2. Mövcud yığılmış amortizasiya ləğv edilir.

3. Artıq dəyər Digər Genişləndirilmiş Gəlir (OCI) bölməsində əks etdirilir və Yenidən Qiymətləndirmə Fonduna köçürülür.

Mühasibat Qeydləri (Aktivin yeni qiyməti ilkin dəyərdən yüksək olduqda):

1. Debet: Uzunmüddətli aktivlər (Qiymət artımı)

2. Debet: Yığılmış amortizasiya (Mövcud amortizasiyanı ləğv etmək üçün)

3. Kredit: Digər Genişləndirilmiş Gəlir (Yenidən Qiymətləndirmə Fondu)

Recognising revaluation gains and losses

1. 
   Revaluation gains are recorded as a component of other comprehensive income either within the statement of profit or loss and other comprehensive income or in a separate statement. This gain is then carried in a revaluation surplus within equity. This revaluation surplus is a capital reserve and is therefore not permitted to be distributed to the shareholders.

2. 
   

Revaluation losses, which represent an impairment of the asset value, are recognised in the statement of profit or loss. When a revaluation loss arises on a previously revalued asset it should be deducted first against the previous revaluation gain and can therefore be taken to other comprehensive income in the year. Any excess impairment will then be recorded as an impairment expense in the statement of profit or loss.

Note that offset of gains and losses between different properties is not permitted.

Illustration 6 – Revaluation of non-current assets

Recognition of revaluation gain
An entity revalues its buildings and decides to incorporate the revaluation into its financial statements.

• Extract from the statement of financial position at 31 December 20X7:
  The cost of buildings is $1,200,000, and accumulated depreciation is $144,000, resulting in a carrying amount of $1,056,000.

The building is revalued on 1 January 20X8 at $1,400,000. Its useful life at that date is 40 years.

• Relevant extracts from the financial statements at 31 December 20X8 are as follows:

Statement of profit or loss and other comprehensive income includes a depreciation charge of $35,000 and a gain on revaluation of $344,000.

Statement of financial position records non-current assets, including land and buildings, at $1,365,000. Equity includes a revaluation surplus of $344,000.

Statement of changes in equity shows the revaluation surplus at $344,000 as of 31 December 20X8.

Depreciation is calculated based on the revalued amount. The building had a carrying amount of $1,056,000 at 1 January 20X8, with a revaluation increase of $344,000, leading to a final valuation of $1,400,000. The annual depreciation charge, based on a useful life of 40 years, is $35,000. The carrying amount at 31 December 20X8 is $1,365,000.

Yenidən qiymətləndirmə mənfəət və zərərlərinin tanınması

1. 
   Yenidən qiymətləndirmə mənfəətləri digər geniş əhatəli gəlirin bir hissəsi kimi ya mənfəət və zərər haqqında hesabatda, ya da ayrıca hesabatda qeyd edilir. Bu mənfəət daha sonra kapitalda yenidən qiymətləndirmə artıqlığı kimi saxlanılır. Yenidən qiymətləndirmə artıqlığı kapital ehtiyatıdır və səhmdarlara paylanmasına icazə verilmir.

2. Yenidən qiymətləndirmə zərərləri aktivin dəyərsizləşməsini ifadə edir və mənfəət və zərər haqqında hesabatda tanınır. Əgər əvvəlki dövrlərdə yenidən qiymətləndirilmiş aktiv üzrə zərər yaranarsa, əvvəlki yenidən qiymətləndirmə mənfəətinə qarşı tutulur və həmin il digər geniş əhatəli gəlir kimi tanına bilər. Artıq qalan dəyərsizləşmə isə mənfəət və zərər haqqında hesabatda dəyərsizləşmə xərci kimi qeyd olunur.

Fərqli aktivlər arasında mənfəət və zərərlərin kompensasiyasına icazə verilmir.

Misal 6 – Uzunmüddətli aktivlərin yenidən qiymətləndirilməsi

Yenidən qiymətləndirmə mənfəətinin tanınması
Bir müəssisə öz binalarını yenidən qiymətləndirir və bu dəyişikliyi maliyyə hesabatlarına daxil etmək qərarına gəlir.

• 31 dekabr 20X7 tarixinə maliyyə vəziyyəti hesabatından çıxarış:
  Binaların ilkin dəyəri 1,200,000 ABŞ dolları, toplanmış amortizasiya isə 144,000 ABŞ dollarıdır, nəticədə balans dəyəri 1,056,000 ABŞ dolları olur.

Bina 1 yanvar 20X8 tarixində 1,400,000 ABŞ dollarına yenidən qiymətləndirilir. Həmin tarixə faydalı istismar müddəti 40 ildir.

• 31 dekabr 20X8 tarixinə müvafiq maliyyə hesabatları aşağıdakı kimidir:

Mənfəət və zərər və digər geniş əhatəli gəlir hesabatında amortizasiya xərci 35,000 ABŞ dolları və yenidən qiymətləndirmə mənfəəti 344,000 ABŞ dolları olaraq göstərilir.

Maliyyə vəziyyəti hesabatında qeyri-cari aktivlər bölməsində torpaq və binaların dəyəri 1,365,000 ABŞ dolları kimi qeydə alınır. Kapitalda isə yenidən qiymətləndirmə artıqlığı 344,000 ABŞ dollarıdır.

Kapitalda dəyişikliklər hesabatı 31 dekabr 20X8 tarixinə yenidən qiymətləndirmə artıqlığını 344,000 ABŞ dolları kimi göstərir.

Amortizasiya yenidən qiymətləndirilmiş məbləğ əsasında hesablanır. 1 yanvar 20X8 tarixində bina 1,056,000 ABŞ dolları balans dəyərinə malik idi və yenidən qiymətləndirmə artımı 344,000 ABŞ dolları idi, nəticədə yeni dəyəri 1,400,000 ABŞ dolları oldu. 40 illik faydalı istismar müddətinə əsasən illik amortizasiya xərci 35,000 ABŞ dolları təşkil edir. 31 dekabr 20X8 tarixinə balans dəyəri 1,365,000 ABŞ dollarıdır.

English Version:

Depreciation of Revalued Assets:

Once an asset has been revalued, the following treatment is required:

• Depreciation Charge:

1. Depreciation must be charged based on the revalued amount less residual value over the remaining useful life of the asset.

2. The entire depreciation charge must be recorded in the statement of profit or loss for the year.

• Annual Reserves Transfer:

1. An annual transfer may be made from the revaluation surplus to retained earnings for the additional depreciation charged on the revalued amount compared to the original cost.

2. This transfer is permitted under IAS 16 to address the imbalance between:

   1. 1. A non-distributable gain held in the revaluation surplus, and

      2. The reduction in retained earnings due to the increased depreciation charge.

3. This transfer is shown on the Statement of Changes in Equity (SOCIE).

Journal Entries:

• Depreciation Charge:

1. Dr Statement of Profit or Loss – Depreciation Charge (X)

2. Cr Accumulated Depreciation (X)

• Reserves Transfer:

1. Dr Revaluation Surplus (Depreciation on revalued amount – Depreciation on original cost) (X)

2. Cr Retained Earnings (X)

Note:

This transfer is not part of other comprehensive income. It is shown only on the SOCIE.

Azerbaijani Version:

Yenidən Qiymətləndirilmiş Aktivlərin Amortizasiyası:

Aktiv yenidən qiymətləndirildikdən sonra aşağıdakı müalicə tələb olunur:

• Amortizasiya Xərcləri:

1. Amortizasiya, aktivin qalıq dəyəri çıxılmaqla yenidən qiymətləndirilmiş dəyəri əsasında və aktivin qalan faydalı ömrü ərzində hesablanmalıdır.

2. Bütün amortizasiya xərcləri il üçün mənfəət və zərər hesabatına daxil edilməlidir.

• İllik Ehtiyatların Köçürülməsi:

1. Yenidən qiymətləndirmə ehtiyatından bölüşdürülməmiş mənfəətə illik köçürmə edilə bilər. Bu, yenidən qiymətləndirilmiş məbləğ üzrə hesablanan əlavə amortizasiya xərclərinin orijinal dəyərlə müqayisəsində yaranan fərq üçündür.

2. Bu köçürmə IAS 16-ya uyğun olaraq icazə verilir və aşağıdakılar arasında tarazlıq yaratmaq üçün tətbiq olunur:

   1. 1. Yenidən qiymətləndirmə ehtiyatında saxlanılan paylanmayan qazanc, və

      2. Artan amortizasiya xərcləri səbəbilə bölüşdürülməmiş mənfəətdə azalma.

3. Bu köçürmə Kapital Dəyişiklikləri Hesabatında (SOCIE) göstərilir.

Mühasibat Yazılışları:

• Amortizasiya Xərcləri:

1. Dr Mənfəət və Zərər Hesabatı – Amortizasiya Xərcləri (X)

2. Cr Yığılmış Amortizasiya (X)

• Ehtiyatların Köçürülməsi:

1. Dr Yenidən Qiymətləndirmə Ehtiyatı (Yenidən qiymətləndirilmiş məbləğ üzrə amortizasiya – Orijinal dəyər üzrə amortizasiya) (X)

2. Cr Bölüşdürülməmiş Mənfəət (X)

Qeyd:

Bu köçürmə digər qapsamlı gəlirin bir hissəsi deyil. Yalnız Kapital Dəyişiklikləri Hesabatında (SOCIE) göstərilir.

Test Your Understanding 2

On 1 April 20X8, the fair value of Xu's property was $100,000 with a remaining life of 20 years. Xu’s policy is to revalue its property at each year-end. At 31 March 20X9, the property was valued at $86,000. The balance on the revaluation surplus at 1 April 20X8 was $20,000, which relates entirely to the property.

Xu does not make a transfer to realised profit in respect of excess depreciation.

Required:

1. Prepare extracts of Xu's financial statements for the year ended 31 March 20X9 reflecting the above information.

2. State how the accounting would be different if the opening revaluation surplus did not exist.

Test Your Understanding 3

An entity revalued its land and buildings at the start of the year to $60 million ($15 million for the land). The property cost $30 million ($6 million for the land) ten years prior to the revaluation. The total expected useful life of 40 years remained unchanged. The entity's policy is to make an annual transfer of realised amounts to retained earnings.

Show the effects of the above on the financial statements for the year.

Disposal of Revalued Non-Current Assets

The profit or loss on the disposal of a revalued non-current asset should be calculated as the difference between the net sale proceeds and the carrying amount.

There are two steps to disposing of a revalued asset:

1. It should be accounted for in the statement of profit or loss of the period in which the disposal occurs.

2. Any balance on the revaluation surplus relating to this asset should now be transferred to retained earnings.

Note: This does not affect other comprehensive income, which is only altered when the asset is actually revalued upwards or downwards.

Anlayışınızı Yoxlayın 2

1 Aprel 20X8 tarixində Xu-nun əmlakının ədalətli dəyəri 100,000 dollar idi və qalan istifadə müddəti 20 il təşkil edirdi. Xu-nun siyasəti hər ilin sonunda əmlakını yenidən qiymətləndirməkdir. 31 Mart 20X9-cu ildə əmlakın dəyəri 86,000 dollar olaraq qiymətləndirildi. 1 Aprel 20X8 tarixində yenidən qiymətləndirmə ehtiyatının qalığı 20,000 dollar idi və bu məbləğ tamamilə əmlaka aid idi.

Xu artıq amortizasiya ilə bağlı reallaşdırılmış mənfəətə heç bir köçürmə etmir.

Tələb olunur:

1. Yuxarıdakı məlumatları əks etdirən Xu-nun 31 Mart 20X9-cu il üçün maliyyə hesabatlarından çıxarışları hazırlayın.

2. Əgər açılış yenidən qiymətləndirmə ehtiyatı mövcud olmasaydı, mühasibat uçotu necə fərqli olardı?

Anlayışınızı Yoxlayın 3

Bir müəssisə ilin əvvəlində torpaq və binalarını 60 milyon dollara yenidən qiymətləndirib (15 milyon dollar torpaq üçün). Əmlak yenidən qiymətləndirmədən on il əvvəl 30 milyon dollara (6 milyon dollar torpaq üçün) alınmışdı. 40 illik ümumi gözlənilən istifadə müddəti dəyişməz qaldı. Müəssisənin siyasəti reallaşdırılmış məbləğləri illik olaraq yığılmış mənfəətə köçürməkdir.

Yuxarıda göstərilənlərin ilin maliyyə hesabatlarına təsirini göstərin.

Yenidən Qiymətləndirilmiş Uzunmüddətli Aktivlərin Satışı

Yenidən qiymətləndirilmiş uzunmüddətli aktivlərin satışından əldə edilən mənfəət və ya zərər, xalis satış gəliri ilə balans dəyəri arasındakı fərq kimi hesablanmalıdır.

Yenidən qiymətləndirilmiş aktivin satışı üçün iki addım var:

1. Satış baş verən dövrün mənfəət və zərər hesabatında uçota alınmalıdır.

2. Bu aktivlə əlaqəli yenidən qiymətləndirmə ehtiyatında qalan məbləğ indi yığılmış mənfəətə köçürülməlidir.

Qeyd: Bu, digər geniş mənada gəlirə təsir etmir, çünki yalnız aktiv faktiki olaraq yuxarı və ya aşağı yenidən qiymətləndirildikdə dəyişir.

Test Your Understanding 4

Derek purchased a property costing $750,000 on 1 January 20X4 with a useful life of 10 years. It has no residual value. At 31 December 20X4, the property was valued at $810,000, resulting in a gain on revaluation being recorded in other comprehensive income of $135,000. There was no change to its useful life. Derek does not make a transfer to realised profits in respect of excess depreciation on revalued assets.

On 31 December 20X6, the property was sold for $900,000.

Required:
How should the disposal of the previously revalued asset be treated in the financial statements for the year ended 31 December 20X6?

Anlayışınızı Yoxlayın 4

Derek 1 Yanvar 20X4-cü ildə 750,000 dollara dəyərində bir əmlak satın aldı və onun istifadə müddəti 10 il olaraq müəyyən edildi. Qalıq dəyəri yoxdur. 31 Dekabr 20X4-cü ildə əmlak 810,000 dollar olaraq qiymətləndirildi və nəticədə 135,000 dollarlıq yenidən qiymətləndirmə mənfəəti digər geniş mənfəət və zərər bölməsində qeydə alındı. Onun istifadə müddətində heç bir dəyişiklik baş vermədi. Derek, yenidən qiymətləndirilmiş aktivlərin artıq amortizasiyası ilə bağlı reallaşdırılmış mənfəətə heç bir köçürmə etmir.

31 Dekabr 20X6-cı ildə əmlak 900,000 dollara satıldı.

Tələb olunur:
Əvvəllər yenidən qiymətləndirilmiş aktivin satışı 31 Dekabr 20X6-cı il üçün maliyyə hesabatlarında necə əks etdirilməlidir?

IAS 20: Accounting for Government Grants and Disclosure of Government Assistance

Introduction

Governments often provide money or incentives to companies to export their goods or to promote local employment.

Government grants could be:

• Revenue grants, e.g. contribution towards payroll costs

• Capital grants, e.g. contribution towards the purchase of non-current assets

General Principles

IAS 20 follows two general principles when determining the treatment of grants:

• Prudence: Grants should not be recognised until the conditions for receipt have been complied with and there is reasonable assurance the grant will be received.

• Accruals: Grants should be matched with the expenditure towards which they were intended to contribute.

Definitions (IAS 20, para 3)

• Government refers to government, government agencies, and similar bodies whether local, national, or international.

• Government assistance is action by the government designed to provide an economic benefit specific to an entity or range of entities qualifying under certain criteria, e.g. the grant of a local operating licence.

• Government grants are assistance by the government in the form of transfers of resources to an entity in return for past or future compliance with certain conditions relating to the operating activities of the entity.

• Grants related to assets are government grants whose primary condition is that an entity qualifying for them should purchase, construct, or otherwise acquire long-term assets.

• Grants related to income are government grants other than those related to assets – known as revenue grants.

Revenue Grants

The recognition of the grant will depend upon the circumstances:

• If the grant is paid when evidence is produced that certain expenditure has been incurred, the grant should be matched with that expenditure.

• If the grant is paid on a different basis, e.g. achievement of a non-financial objective such as the creation of a specified number of new jobs, the grant should be matched with the identifiable costs of achieving that objective.

Presentation of Revenue Grants

IAS 20 allows such grants to either be:

• Presented as a credit in the statement of profit or loss, or

• Deducted from the related expense.

IAS 20: Dövlət Yardımlarının Uçotu və Açıqlanması

Giriş

Dövlətlər şirkətləri mallarını ixrac etməyə və ya yerli məşğulluğu təşviq etməyə təşviq etmək üçün tez-tez pul və ya digər stimullar təqdim edirlər.

Dövlət yardımları aşağıdakı kimi ola bilər:

• Gəlir yardımları, məsələn, əməkhaqqı xərclərinə edilən töhfələr

• Kapital yardımları, məsələn, uzunmüddətli aktivlərin alınmasına edilən töhfələr

Ümumi Prinsiplər

IAS 20 dövlət yardımlarının uçotu üçün iki əsas prinsipi nəzərdə tutur:

• Ehtiyatlılıq (Prudence): Yardımlar yalnız onların alınması üçün müəyyən edilmiş şərtlərə əməl edildikdə və yardımın alınacağına dair məqbul təminat olduqda tanınmalıdır.

• Akkruallıq (Accruals): Yardımlar onların nəzərdə tutulduğu xərclərlə uyğunlaşdırılmalıdır.

Təriflər (IAS 20, paraqraf 3)

• Dövlət – yerli, milli və ya beynəlxalq səviyyədə dövlət, dövlət agentlikləri və oxşar qurumları əhatə edir.

• Dövlət yardımı – dövlət tərəfindən müəyyən meyarlara uyğun gələn təşkilatlara iqtisadi fayda təmin etmək məqsədilə həyata keçirilən tədbirlərdir, məsələn, yerli fəaliyyət lisenziyasının verilməsi.

• Dövlət yardımları – dövlət tərəfindən müəyyən fəaliyyət şərtlərinə əməl olunmasına qarşılıq olaraq resursların təşkilata köçürülməsidir.

• Aktivlərlə bağlı yardımlar – əsas şərti təşkilatın uzunmüddətli aktivləri alması, tikməsi və ya əldə etməsi olan dövlət yardımlarıdır.

• Gəlirlərlə bağlı yardımlar – aktivlərə aid olmayan dövlət yardımlarıdır və gəlir yardımları adlanır.

Gəlir Yardımları

Yardımın tanınması aşağıdakı hallardan asılıdır:

• Əgər yardım müəyyən xərclərin çəkildiyini sübut edən sənəd təqdim edildikdə ödənilirsə, yardım həmin xərclə uyğunlaşdırılmalıdır.

• Əgər yardım qeyri-maliyyə məqsədlərinin, məsələn, müəyyən sayda yeni iş yerinin yaradılması kimi hədəflərin yerinə yetirilməsi əsasında ödənilirsə, yardım həmin məqsədin yerinə yetirilməsi üçün çəkilən xərclərlə uyğunlaşdırılmalıdır.

Gəlir Yardımlarının Təqdimatı

IAS 20 bu yardımların aşağıdakı formalarda təqdim edilməsinə icazə verir:

• Mənfəət və zərər hesabatında kredit kimi göstərilməsi, və ya

• Müvafiq xərcdən çıxılaraq təqdim edilməsi.

Illustration 7

An entity is given $300,000 on 1 January 20X1 to keep staff employed within a deprived area. The entity must not make redundancies for the next three years, or the grant will need to be repaid.

By 31 December 20X1, no redundancies have taken place, and none are planned.

The grant should be released over three years, meaning that $100,000 is taken to the statement of profit or loss each year.

This can be shown as a separate line in the statement of profit or loss or deducted from administrative expenses (or wherever the staff costs are charged).

As $100,000 has been released to the statement of profit or loss, the remaining $200,000 will be held in deferred income, to be recognised over the next two years.

• Of this, $100,000 will be released within the next year, so it will be held within current liabilities.

• The remaining $100,000 will be held as a non-current liability.

Capital Grants

IAS 20 permits two treatments:

1. Write off the grant against the cost of the non-current asset and depreciate the reduced cost.

2. Treat the grant as a deferred credit and transfer a portion to revenue each year, offsetting the higher depreciation charge on the original cost.

Treatment of Capital Grants

Grants for purchases of non-current assets should be recognised over the expected useful lives of the related assets.

IAS 20 permits two treatments, both of which are equally acceptable and capable of giving a fair presentation.

Method 1

• On initial recognition, deduct the grant from the cost of the non-current asset and depreciate the reduced cost.

Method 2

• Recognise the grant initially as deferred income and transfer a portion to revenue each year, offsetting the higher depreciation charge based on the original cost.

Method 1 is obviously far simpler to operate.

Method 2, however, has the advantage of ensuring that assets acquired at different times and in different locations are recorded on a uniform basis, regardless of changes in government policy.

In some countries, legislation requires that non-current assets should be stated by companies at purchase price, which is defined as the actual price paid plus any additional expenses.

Legal opinion on this matter suggests that enterprises subject to such legislation should not deduct grants from cost. In such countries, Method 1 may only be adopted by unincorporated bodies.

İllustrasiya 7

Müəssisəyə 1 yanvar 20X1-də $300,000 məbləğində dövlət yardımı ayrılıb ki, işçiləri geridə qalmış ərazidə işdə saxlasın. Müəssisə növbəti üç il ərzində ixtisar aparmamalıdır, əks halda yardım geri qaytarılmalıdır.

31 dekabr 20X1 tarixinə qədər heç bir ixtisar baş verməyib və planlaşdırılmır.

Yardım üç il ərzində tanınmalıdır, yəni hər il $100,000 mənfəət və zərər hesabatına daxil edilməlidir.

Bu məbləğ mənfəət və zərər hesabatında ayrı bir sətir kimi göstərilə bilər və ya inzibati xərclərdən çıxıla bilər (və ya işçi xərclərinin daxil edildiyi hissədə göstərilə bilər).

$100,000 artıq mənfəət və zərər hesabatına daxil edildiyi üçün qalan $200,000 gələcək iki il ərzində gəlirin tanınması üçün təxirə salınmış gəlir (deferred income) kimi qeyd ediləcək.

• $100,000 gələn il ərzində tanınacağı üçün qısamüddətli öhdəliklər (current liabilities) sırasında göstəriləcək.

• Qalan $100,000 isə uzunmüddətli öhdəlik (non-current liability) kimi qeyd ediləcək.

Kapital Yardımları

IAS 20 kapital yardımları üçün iki uçot metodunu qəbul edir:

1. Yardımı əsas vəsaitin ilkin dəyərindən çıxmaq və qalan dəyər üzərindən amortizasiya hesablanmaq.

2. Yardımı təxirə salınmış gəlir (deferred income) kimi tanımaq və hər il gəlirə bir hissəsini transfer etmək ki, ilkin dəyərə əsaslanan yüksək amortizasiya xərci kompensasiya edilsin.

Kapital Yardımlarının Uçotu

Uzunmüddətli aktivlərin alınması üçün verilən yardımlar həmin aktivlərin gözlənilən istifadə müddətinə uyğun tanınmalıdır.

IAS 20 iki metodu qəbul edir və hər iki üsul eyni dərəcədə məqbul hesab edilir.

Metod 1

• Yardım aktivin ilkin dəyərindən çıxılır və azaldılmış məbləğ əsasında amortizasiya hesablanır.

Metod 2

• Yardım ilkin olaraq təxirə salınmış gəlir kimi tanınır və hər il müəyyən hissəsi gəlirə transfer edilir, bu da ilkin dəyərə əsaslanan yüksək amortizasiya xərci ilə kompensasiya olunur.

Metod 1 daha sadə və asan tətbiq edilir.

Metod 2, isə fərqli vaxtlarda və fərqli bölgələrdə əldə edilən aktivlərin vahid uçot sistemi ilə qeydə alınmasını təmin edir, beləliklə, dövlət siyasətindəki dəyişikliklərdən asılı olmur.

Bəzi ölkələrdə qanunvericilik şirkətlərin əsas vəsaitlərini satınalma dəyəri ilə göstərməsini tələb edir. Satınalma dəyəri isə faktiki ödənilmiş məbləğ və əlavə xərclərdən ibarət olur.

Bu məsələyə dair hüquqi rəy belə müəssisələrin yardımları aktivin dəyərindən çıxmamalı olduğunu bildirir. Bu səbəbdən Metod 1 yalnız fiziki şəxslərə məxsus müəssisələr (unincorporated bodies) üçün tətbiq oluna bilər.

Test Your Understanding 5

Capital Grants

A company opens a new factory and receives a government grant of $15,000 for capital equipment costing $100,000.
The company depreciates all plant and machinery at 20% per annum using the straight-line method.

Below are the extracts of the Statement of Profit or Loss and Statement of Financial Position under both methods:

Method 1: Net-off Method (Grant deducted from the asset cost)

Statement of Financial Position (End of Year 1)

• Property, Plant & Equipment = ($100,000 - $15,000) = $85,000

• Less: Depreciation (20% of $85,000) = $17,000

• Net Book Value (End of Year 1) = $68,000

Statement of Profit or Loss (Year 1)

• Depreciation Expense = $17,000

• No separate income from the grant as it was deducted from the cost of the asset.

Method 2: Deferred Income Method (Grant recorded as deferred income and released over asset’s useful life)

Statement of Financial Position (End of Year 1)

• Property, Plant & Equipment = $100,000

• Less: Depreciation (20% of $100,000) = $20,000

• Net Book Value (End of Year 1) = $80,000

• Deferred Income (Liability) = ($15,000 ÷ 5) = $12,000 (remaining balance after 1st year)

Statement of Profit or Loss (Year 1)

• Depreciation Expense = $20,000

• Add: Grant Income Recognized = ($15,000 ÷ 5) = $3,000

• Net Expense = $17,000

Other Types of Government Assistance

Government assistance may also include:

• Interest-free loans

• Loan guarantees

These should be disclosed in the notes to the financial statements rather than recognized as income.

Repayment of Grants

In some cases, grants may need to be repaid if the company fails to meet the conditions set by the government.

• If repayment is probable, it must be provided for under IAS 37 (Provisions, Contingent Liabilities, and Contingent Assets).

• If the Deferred Income Method was used, then:

  • The remaining deferred grant balance will be repaid to the government.

  • Any amounts already released to profit or loss may also need to be reversed depending on the repayment terms.

• If the Net-off Method was used, then:

  • The cost of the asset must be increased to reflect the full price without the grant.

  • A liability for the repayment will be created.

This ensures that financial statements reflect the true cost and financial position of the company.

Anlayışınızı Yoxlayın 5

Kapital Qrantları

Bir şirkət yeni bir fabrik açır və kapital avadanlıqlarına görə hökumət tərəfindən $15,000 məbləğində qrant alır.
Şirkət bütün avadanlıqları düz-xətt (straight-line) metodu ilə illik 20% amortizasiya edir.

Aşağıda Mənfəət və Zərər Hesabatı və Maliyyə Vəziyyəti Hesabatının iki fərqli metodla çıxarışları göstərilmişdir:

Metod 1: Xalisləşdirmə Metodu (Qrant aktivin dəyərindən çıxılır)

Maliyyə Vəziyyəti Hesabatı (1-ci ilin sonu üçün)

• Əsas vəsaitlər = ($100,000 - $15,000) = $85,000

• Çıx: Amortizasiya (20% × $85,000) = $17,000

• Xalis dəyər (ilin sonu) = $68,000

Mənfəət və Zərər Hesabatı (1-ci il üçün)

• Amortizasiya xərci = $17,000

• Qrantdan gəlir ayrıca göstərilmir, çünki o, birbaşa aktivin dəyərindən çıxılıb.

Metod 2: Təxirə Salınmış Gəlir Metodu (Qrant gəlir kimi tanınır və aktivin ömrü ərzində bölüşdürülür)

Maliyyə Vəziyyəti Hesabatı (1-ci ilin sonu üçün)

• Əsas vəsaitlər = $100,000

• Çıx: Amortizasiya (20% × $100,000) = $20,000

• Xalis dəyər (ilin sonu) = $80,000

• Təxirə salınmış gəlir (öhdəlik) = ($15,000 ÷ 5) = $12,000 (1-ci ildən sonra qalan məbləğ)

Mənfəət və Zərər Hesabatı (1-ci il üçün)

• Amortizasiya xərci = $20,000

• Əlavə: Qrant Gəliri = ($15,000 ÷ 5) = $3,000

• Xalis xərc = $17,000

Digər Dövlət Yardımları

Dövlət yardımları həmçinin aşağıdakıları da əhatə edə bilər:

• Faizsiz kreditlər

• Kredit zəmanətləri

Bunlar maliyyə hesabatlarının qeydlərində açıqlanmalı, lakin gəlir kimi tanınmamalıdır.

Qrantların Geri Ödənilməsi

Bəzi hallarda, şirkət hökumətin müəyyən etdiyi şərtləri yerinə yetirməsə, qrant geri qaytarılmalı ola bilər.

• Əgər geri qaytarılma ehtimalı yüksəkdirsə, o zaman IAS 37 (Öhdəliklər, Şərti Öhdəliklər və Şərti Aktivlər) standartına uyğun olaraq ehtiyat yaradılmalıdır.

• Əgər Təxirə Salınmış Gəlir Metodu istifadə olunubsa:

  • Qalan təxirə salınmış qrant məbləği hökumətə qaytarılmalıdır.

  • Daha əvvəl mənfəət və zərər hesabatında tanınmış məbləğlər geri çevrilə bilər (qaytarılma miqdarından asılı olaraq).

• Əgər Xalisləşdirmə Metodu istifadə olunubsa:

  • Aktivin dəyəri artırılmalı, yəni qrant olmasaydı, aktivin real dəyəri necə olardısa, elə göstərilməlidir.

  • Geri qaytarılacaq məbləğ üçün öhdəlik yaradılmalıdır.

Bu yanaşma, maliyyə hesabatlarının şirkətin real xərclərini və maliyyə vəziyyətini dəqiq əks etdirməsini təmin edir.

IAS 23 – Borrowing Costs

IAS 23 Treatment

IAS 23 Borrowing Costs regulates the extent to which entities are allowed to capitalize borrowing costs incurred on money borrowed to finance the acquisition of certain assets.

• Borrowing costs must be capitalized as part of the cost of an asset if that asset is a qualifying asset (one that "necessarily takes a substantial period of time to get ready for its intended use or sale" (IAS 23, para 5)).

Commencement of Capitalization

According to IAS 23, capitalization of borrowing costs should commence only when all of the following conditions are met:
✔ Expenditure for the asset is being incurred
✔ Borrowing costs are being incurred
✔ Activities necessary to prepare the asset for its intended use or sale are in progress

Determination of the Interest Rate

1. If specific borrowings are used (e.g., a loan taken specifically for constructing an asset):

   • Capitalizable borrowing cost = Actual interest expense incurred – Investment income earned from temporary investment of the borrowings

2. If general borrowings are used:

   • Capitalizable borrowing cost = Amount spent on the asset × Weighted average borrowing rate

Test Your Understanding 6

Scenario: Calculate the capitalized interest amount for Wilson Ltd.

Wilson Ltd. received an $18 million loan at 5% on 1 January 20X8 to finance the construction of a new factory.

• However, since the full amount was not needed immediately, $6 million was invested in 2% bonds until 31 May 20X8.

• Construction of the factory began on 1 March 20X8 and was completed on 31 December 20X8.

Calculation:

Weighted Average Borrowing Rate Calculation

If borrowings have different interest rates, the weighted average borrowing rate is used.

Example:

• $10 million loan at 6%

• $2 million loan at 8%

Calculation:

Capitalized amount:

Amount spent on the asset × 6.33

This approach ensures that borrowing costs related to assets are properly reflected in financial statements, ensuring transparency and accuracy.

Azərbaycan Dilində Versiya: IAS 23 – Borc Xərcləri

IAS 23 Standartının Mahiyyəti

IAS 23 – Borc Xərcləri standartı müəssisələrin müəyyən aktivlərin alınması üçün borc götürdüyü və bu borcla bağlı yaranan xərcləri necə kapitalizasiya edə biləcəyi məsələsini tənzimləyir.

• Borc xərcləri aktivin maya dəyərinin bir hissəsi kimi kapitalizasiya edilməlidir, əgər həmin aktiv layiqli aktivdir (yəni "istifadəyə və ya satışa hazır hala gətirilməsi üçün xeyli vaxt tələb edən aktiv" (IAS 23, para 5)).

Kapitalizasiyanın Başlanma Şərtləri

IAS 23-ə əsasən, borc xərclərinin kapitalizasiyası yalnız aşağıdakı şərtlər eyni anda yerinə yetirildikdə başlamalıdır:
✔ Aktiv üçün xərc çəkilir
✔ Borc xərcləri yaranır
✔ Aktivin istifadəyə hazır hala gətirilməsi üçün zəruri fəaliyyətlər aparılır

Faiz Dərəcəsinin Seçilməsi

1. Əgər xüsusi məqsədli borc götürülmüşdürsə (məsələn, bir aktivin tikintisi üçün xüsusi kredit götürülüb):

   • Kapitalizə ediləcək borc xərci = faktiki olaraq çəkilmiş faiz xərcləri – müvəqqəti investisiyalardan əldə edilən gəlir

2. Əgər ümumi borclar istifadə edilirsə:

   • Kapitalizə ediləcək borc xərci = borc götürülən məbləğin çəkilən xərc faizi (çəkili faiz dərəcəsi) ilə vurulması

Anlayışınızı Yoxlayın 6

Məsələ: Wilson şirkətinin kapitalizasiya olunacaq faiz məbləğini hesablayın

Wilson 1 yanvar 20X8-ci ildə yeni fabrikin tikintisini maliyyələşdirmək üçün 18 milyon dollarlıq 5%-lik kredit götürmüşdür.

• Lakin vəsaitin hamısı dərhal tələb olunmadığı üçün 6 milyon dollar 2%-lik istiqrazlara yatırılmışdır (31 may 20X8 tarixinə qədər).

• Fabrik 1 mart 20X8-də inşasına başlanılıb və 31 dekabr 20X8-də tamamlanıb.

Hesablama:

Orta Çəkili Faiz Dərəcəsinin Hesablanması

Əgər borclar fərqli faiz dərəcələrinə malikdirsə, ümumi çəkili faiz dərəcəsi istifadə olunur.

Məsələn:

• 10 milyon dollarlıq 6%-lik kredit

• 2 milyon dollarlıq 8%-lik kredit

Hesablama:

Kapitalizə ediləcək məbləğ:

Xərclənən məbləğ  x 6.33% (illik)

Bu yanaşma, müəssisələrin aktivlər üçün çəkdiyi borc xərclərinin maliyyə hesabatlarında doğru və şəffaf əks etdirilməsini təmin edir.

Cessation of Capitalisation
Capitalisation of borrowing costs should cease when either:

• "Substantially all the activities necessary to prepare the qualifying asset for its intended use or sale are complete" (IAS 23, para 21), or

• Construction is suspended, e.g., due to industrial disputes.

• 
  

Kapitalizasiyanın dayandırılması
Borclanma xərclərinin kapitalizasiyası aşağıdakı hallarda dayandırılmalıdır:

• "İstifadəyə və ya satışa hazır vəziyyətə gətirmək üçün tələb olunan fəaliyyətlərin əksəriyyəti tamamlandıqda" (IAS 23, para 21), və ya

• Tikinti dayandırıldıqda, məsələn, sənaye mübahisələri səbəbilə.

Test your understanding 7

On 1 January 20X5, Sainsco began to construct a supermarket which had an estimated useful life of 40 years. It purchased the site for $25 million. The construction of the building cost $9 million and the fixtures and fittings cost $6 million. The construction of the supermarket was completed on 30 September 20X5 and it was brought into use on 1 January 20X6.
Sainsco borrowed $40 million on 1 January 20X5 in order to finance this project. The loan carried interest at 10% per annum. It was repaid on 30 June 20X6.

Anlayışınızı yoxlayın 7

1 yanvar 20X5 tarixində Sainsco 40 illik faydalı ömür müddəti olan bir supermarketin tikintisinə başladı. O, torpaq sahəsini 25 milyon dollara satın aldı. Binanın tikinti xərci 9 milyon dollar, qurğu və avadanlıqların dəyəri isə 6 milyon dollar idi. Supermarketin tikintisi 30 sentyabr 20X5 tarixində tamamlandı və 1 yanvar 20X6 tarixində istifadəyə verildi.
Sainsco bu layihəni maliyyələşdirmək üçün 1 yanvar 20X5 tarixində 40 milyon dollar kredit götürdü. Kreditin illik faiz dərəcəsi 10% idi. Borc 30 iyun 20X6 tarixində tam ödənildi.

Required:
Calculate the total amount to be included at cost in property, plant, and equipment in respect of the development at 31 December 20X5.

Tələb olunur:
31 dekabr 20X5 tarixinə əsas vəsaitlər (əmlak, tikili və avadanlıqlar) tərkibinə daxil ediləcək ümumi məbləği hesablayın.

IAS 40 - Investment Property (İnvestisiya Əmlakı)

Definition

Investment property is land or a building "held to earn rentals or for capital appreciation or both" (IAS 40, para 5), rather than for use by the entity or for sale in the ordinary course of business.

Tangible Non-Current Assets

Owner-occupied property is excluded from the definition of investment property, so these are properties not used by the entity in general operations.
These could be spare properties rented out to third parties or specifically bought to profit from a gain in value.

There could be a situation where a building can be accounted for in two different ways. If an entity occupies a premises but rents out certain floors to other companies, then:

• The part occupied will be classified as property, plant, and equipment per IAS 16.

• The floors rented out will be classified as investment property per IAS 40.

Consolidated Accounts

If an entity owns a building that is rented by a subsidiary, then:

• In the individual entity's financial statements, the building will be classed as investment property.

• In the consolidated financial statements, it will be classed as property, plant, and equipment per IAS 16.

This is because the asset is used by the group and must be accounted for under IAS 16.

Accounting Treatment

Investment properties should initially be measured at cost.
IAS 40 then provides two choices for subsequent measurement:

1. Cost model

2. Fair value model

Once a model is chosen, it must be applied to all investment properties.

Cost Model

Under the cost model, the asset should be accounted for following the cost model laid out in IAS 16.

Fair Value Model

Under the fair value model:

• The asset is revalued to fair value at the end of each year.

• The gain or loss is shown directly in the statement of profit or loss (not in other comprehensive income).

• No depreciation is charged on the asset.

Fair value is typically established by referring to current prices in an active market for properties in the same location and condition.

Azərbaycan Dilində

Tərif

İnvestisiya əmlakı – müəssisə tərəfindən icarə gəliri əldə etmək və ya kapitalın dəyərinin artması məqsədilə (və ya hər ikisi üçün) saxlanılan torpaq və ya bina hesab olunur (IAS 40, para 5). Bu əmlaklar müəssisənin fəaliyyətində istifadə edilmir və adi iş prosesində satılmaq üçün nəzərdə tutulmur.

Maddi Uzunmüddətli Aktivlər

Müəssisənin öz istifadəsində olan əmlaklar investisiya əmlakı hesab edilmir.
İnvestisiya əmlakına aşağıdakılar aid edilə bilər:

• Başqa şəxslərə və ya şirkətlərə icarəyə verilmiş boş daşınmaz əmlaklar

• Gəlir məqsədilə satın alınmış əmlaklar, dəyərinin artması gözlənilən daşınmaz əmlaklar

Bəzi hallarda, bir binanın fərqli hissələri müxtəlif standartlara əsasən uçota alına bilər. Əgər müəssisə binanın bir hissəsində fəaliyyət göstərir, lakin digər hissələrini icarəyə verirsə:

• Müəssisənin istifadə etdiyi hissə IAS 16-ya uyğun olaraq Əsas Vəsaitlər (Property, Plant and Equipment) kimi uçota alınır.

• İcarəyə verilən hissələr IAS 40-a uyğun olaraq İnvestisiya Əmlakı kimi uçota alınır.

Konsolidə edilmiş Hesabatlar

Əgər bir müəssisə öz törəmə şirkətinə icarəyə verdiyi bir binaya sahibdirsə:

• Ayrı-ayrı maliyyə hesabatlarında, bina investisiya əmlakı kimi göstərilir.

• Konsolidə edilmiş maliyyə hesabatlarında, bina IAS 16-ya əsasən əsas vəsaitlər (property, plant and equipment) kimi təsnif edilir.

Bunun səbəbi həmin aktivin qrupun istifadəsində olmasıdır və IAS 16-ya uyğun qeydiyyata alınmalıdır.

Mühasibat Uçotu Müalicəsi

İnvestisiya əmlakı əvvəlcə maya dəyəri ilə (cost) uçota alınmalıdır.
IAS 40 sonrakı ölçmə üçün iki seçim təklif edir:

1. Maya dəyəri modeli (Cost model)

2. Ədalətli dəyər modeli (Fair value model)

Seçilən model bütün investisiya əmlaklarına tətbiq edilməlidir.

Maya Dəyəri Modeli

Maya dəyəri modelinə əsasən, aktiv IAS 16-ya uyğun olaraq maya dəyəri ilə uçota alınır.

Ədalətli Dəyər Modeli

Ədalətli dəyər modelinə əsasən:

• Aktiv hər ilin sonunda ədalətli dəyər (fair value) ilə yenidən qiymətləndirilir.

• Mənfəət və ya zərər birbaşa mənfəət və zərər hesabatında göstərilir (digər ümumi gəlirdə (other comprehensive income) deyil).

• Əmlak üzrə amortizasiya hesablanmır.

Ədalətli dəyər adətən həmin ərazidə və oxşar vəziyyətdə olan daşınmaz əmlakların hazırkı bazar qiymətinə əsasən müəyyən edilir.

Test your understanding 8

İngilis Dilində

Celine, a manufacturing entity, purchases a property for $1 million on 1 January 20X1 for its investment potential. The land element of the cost is believed to be $400,000, and the buildings element is expected to have a useful life of 50 years. At 31 December 20X1, local property indices suggest that the fair value of the property has risen to $1.1 million.

Required:

Show how the property would be presented in the financial statements as at 31 December 20X1 if Celine adopts:
(a) the cost model
(b) the fair value model

Transfers Between Property Categories

• If an asset is transferred from property, plant, and equipment to investment property and the fair value model for investment property is used:

  • The asset must first be revalued per IAS 16 (creating a revaluation surplus in equity) and then transferred into investment property at fair value.

• If the cost model is used for investment properties:

  • The asset is transferred into investment properties at the current carrying amount and continues to be depreciated.

• If an asset is transferred from investment property to property, plant, and equipment and the fair value model for investment property is used:

  • Revalue the property first per IAS 40 (taking the gain or loss to the statement of profit or loss) and then transfer to property, plant, and equipment at fair value.

• If the cost model is used for investment properties:

  • The asset is transferred into property, plant, and equipment at the current carrying amount and continues to be depreciated.

Azərbaycan Dilində

Celine adlı istehsal müəssisəsi 1 yanvar 20X1-ci il tarixində 1 milyon ABŞ dollarına bir əmlak alır. Əmlakın torpaq hissəsinin dəyəri 400,000 ABŞ dolları olduğu düşünülür və bina hissəsinin istifadə müddəti 50 il olaraq qiymətləndirilir. 31 dekabr 20X1-ci il tarixinə yerli daşınmaz əmlak indeksləri göstərir ki, əmlakın ədalətli dəyəri 1.1 milyon ABŞ dollarına yüksəlib.

Tələb olunur:

31 dekabr 20X1-ci il tarixinə Celine-in maliyyə hesabatlarında bu əmlak necə təqdim ediləcək, əgər müəssisə:
(a) Maya dəyəri modelini (Cost model) seçsə
(b) Ədalətli dəyər modelini (Fair value model) seçsə

Əmlak Kateqoriyaları Arasında Keçidlər

• Əgər aktiv əsas vəsaitlərdən (property, plant and equipment) investisiya əmlakına (investment property) keçid edirsə və investisiya əmlakı üçün ədalətli dəyər modeli tətbiq edilirsə:

  • İlk olaraq IAS 16-ya uyğun olaraq yenidən qiymətləndirilməlidir (kapitalda yenidən qiymətləndirmə ehtiyatı (revaluation surplus) yaradılacaq) və sonra ədalətli dəyərlə investisiya əmlakı kimi uçota alınmalıdır.

• Əgər maya dəyəri modeli investisiya əmlakı üçün istifadə edilirsə:

  • Aktiv cari balans dəyəri ilə investisiya əmlakı kateqoriyasına keçirilir və amortizasiya davam etdirilir.

• Əgər aktiv investisiya əmlakından əsas vəsaitlərə keçirilirsə və investisiya əmlakı üçün ədalətli dəyər modeli tətbiq edilirsə:

  • İlk olaraq IAS 40-a əsasən yenidən qiymətləndirilir (mənfəət və ya zərər hesabatına (statement of profit or loss) təsir edəcək) və sonra əsas vəsaitlər kimi ədalətli dəyərlə uçota alınır.

• Əgər maya dəyəri modeli investisiya əmlakı üçün istifadə edilirsə:

  • Aktiv cari balans dəyəri ilə əsas vəsaitlər kateqoriyasına keçirilir və amortizasiya davam etdirilir.

Test your understanding 9

İngilis Dilində

Kyle Co purchased an investment property some years ago and carries it under the fair value model. At 1 January 20X1, the property had a fair value in Kyle Co's financial statements of $12 million.

On 1 July 20X1, Kyle Co decided to move into the property and use it for its own business. At this date, the asset had a fair value of $14 million and a remaining useful life of 14 years.

Required:

What amount should be recorded in Kyle Co's statement of profit or loss for the year ended 31 December 20X1?

Test your understanding 10

During the year ending 30 September 20X3, Hudson built a new mining facility to take advantage of new laws regarding on-shore gas extraction.

• The construction cost of the facility was $10 million.

• To fund this, Hudson took out a $10 million 6% loan on 1 October 20X2, which will not be repaid until 20X6.

• The 6% interest was paid on 30 September 20X3.

• Construction work began on 1 October 20X2 and was completed on 31 August 20X3.

• As not all funds were required immediately, Hudson invested $3 million of the loan in 4% bonds from 1 October 20X2 until 31 January 20X3.

• Mining commenced on 1 September 20X3 and is expected to continue for 10 years.

Additionally, as a condition of constructing the facility:

• Hudson is legally required to dismantle it on 1 October 20Y3, with an estimated cost of $3 million.

• Hudson invested significant resources in recruiting and training employees, spending $600,000 on this process in the year ending 30 September 20X3.

• It expects that most employees will remain on the project for the full 10 years.

• Hudson has a cost of capital of 6%.

Required:

Show, using financial statement extracts, the correct financial reporting treatment for the above items in the financial statements of Hudson for the year ended 30 September 20X3.

Azərbaycan Dilində

Test your understanding 9

Kyle Co bir neçə il əvvəl investisiya əmlakı almış və onu ədalətli dəyər modeli (fair value model) ilə uçota almışdır.

• 1 yanvar 20X1-ci ildə, əmlakın ədalətli dəyəri Kyle Co-nun maliyyə hesabatlarında 12 milyon dollar idi.

• 1 iyul 20X1-ci ildə, Kyle Co bu əmlaka köçməyə və onu öz işində istifadə etməyə qərar verdi.

• Bu tarixdə, aktivin ədalətli dəyəri 14 milyon dollar və qalan istifadə müddəti 14 il idi.

Tələb olunur:

31 dekabr 20X1-ci il tarixinə Kyle Co-nun mənfəət və zərər hesabatında hansı məbləğ qeyd olunmalıdır?

Test your understanding 10

30 sentyabr 20X3 tarixinədək Hudson yeni bir mədən obyektinin (mining facility) tikintisini həyata keçirmişdir. Bu layihə quru qaz hasilatı ilə bağlı yeni qanunlardan yararlanmaq məqsədi daşıyırdı.

• Tikinti dəyəri 10 milyon dollar olmuşdur.

• Bunun üçün Hudson 1 oktyabr 20X2-ci ildə 6%-lik 10 milyon dollarlıq kredit götürmüş və bu məbləğ 20X6-cı ilə qədər qaytarılmayacaqdır.

• 6%-lik faiz ödənişi 30 sentyabr 20X3-cü ildə həyata keçirilmişdir.

• Tikinti işləri 1 oktyabr 20X2-ci ildə başlamış və 31 avqust 20X3-cü ildə tamamlanmışdır.

• Bütün vəsaitlər dərhal lazım olmadığından, Hudson 1 oktyabr 20X2-ci ildən 31 yanvar 20X3-cü ilədək 3 milyon dolları 4%-lik istiqrazlara yatırmışdır.

• Mədən hasilatı 1 sentyabr 20X3-cü ildə başlamış və 10 il davam edəcəyi gözlənilir.

Bundan əlavə, obyektin tikintisinə icazə almaq üçün Hudson:

• 1 oktyabr 20Y3-cü ildə obyekti sökmək öhdəliyi götürmüşdür və bu, 3 milyon dollara başa gələcəkdir.

• İxtisaslaşdırılmış avadanlıqlardan istifadə edildiyi üçün, Hudson işçilərin işə götürülməsi və təlimi üçün 600,000 dollar xərcləmişdir.

• Bu işçilərin layihədə 10 il müddətində qalacağı gözlənilir.

• Hudson-un kapital dəyəri (cost of capital) 6% təşkil edir.

Tələb olunur:

Hudson-un maliyyə hesabatlarında 30 sentyabr 20X3-cü il tarixinədək yuxarıdakı maddələrin müvafiq uçot qaydasını maliyyə hesabatı çıxarışları (financial statement extracts) vasitəsilə göstərin.

Test your understanding 11

İngilis Dilində

(1) Revaluation Surplus Calculation

An entity purchased a property 15 years ago at a cost of $100,000 and has been depreciating it at a rate of 2% per annum on a straight-line basis. The entity has had the property professionally revalued at $500,000.

Required:

What is the revaluation surplus that will be recorded in the financial statements in respect of this property?

A) $400,000
B) $500,000
C) $530,000
D) $430,000

(2) Revaluation of Two Buildings

An entity owns two buildings, A and B, which are currently recorded in the books at carrying amounts of $170,000 and $330,000, respectively.

• Building A has been recently valued at $400,000.

• Building B has been recently valued at $250,000.

• The entity currently has a balance on the revaluation surplus of $50,000, which arose when Building A was revalued several years ago.

• Building B has not previously been revalued.

Required:

What double-entry will need to be made to record the revaluations of Buildings A and B?

A)
Dr Non-current assets $150,000
Dr Statement of profit or loss $80,000
Cr Other comprehensive income (revaluation surplus) $230,000

B)
Dr Non-current assets $150,000
Dr Statement of profit or loss $30,000
Cr Other comprehensive income (revaluation surplus) $180,000

C)
Dr Non-current assets $150,000
Cr Other comprehensive income (revaluation surplus) $150,000

D)
Dr Non-current assets $150,000
Dr Statement of profit or loss $50,000
Cr Other comprehensive income (revaluation surplus) $200,000

(3) Depreciation Charge Calculation

On 1 April 20X0, Slow and Steady Co held non-current assets that cost $312,000 and had accumulated depreciation of $66,000 at this date.

• During the year ended 31 March 20X1, Slow and Steady Co disposed of non-current assets which had originally cost $28,000 and had a carrying amount of $11,200.

• Depreciation policy: 40% on the reducing balance basis.

• No depreciation is charged in the year of disposal.

Required:

What is the depreciation charge to the statement of profit or loss for the year ended 31 March 20X1?

Depreciation Charge: $_________

Anlayışınızı Yoxlayın 11

(1) Əmlakın Yenidən Qiymətləndirilməsi

Bir müəssisə 15 il əvvəl əmlakı $100,000 dəyərinə alıb və illik 2% düz xətt metodu ilə amortizasiya tətbiq edib. Hal-hazırda, əmlak $500,000 dəyərində peşəkar şəkildə yenidən qiymətləndirilib.

Tələb olunur:

Maliyyə hesabatlarında yenidən qiymətləndirmə artığı hansı məbləğdə qeydə alınacaq?

A) $400,000
B) $500,000
C) $530,000
D) $430,000

(2) İki Binanın Yenidən Qiymətləndirilməsi

Bir müəssisə iki binaya, A və B-yə sahibdir. Hazırda onların mühasibat uçotu dəyərləri belədir:

• A binası: $170,000

• B binası: $330,000

Hər iki bina aşağıdakı dəyərlərlə yenidən qiymətləndirilib:

• A binası: $400,000

• B binası: $250,000

Müəssisənin yenidən qiymətləndirmə artığı balansında $50,000 mövcuddur. Bu məbləğ A binasının bir neçə il əvvəl yenidən qiymətləndirilməsindən yaranıb. B binası isə ilk dəfə yenidən qiymətləndirilir.

Tələb olunur:

A və B binalarının yenidən qiymətləndirilməsi üçün hansı mühasibat qeydləri edilməlidir?

A)
Dr Uzunmüddətli aktivlər $150,000
Dr Mənfəət və zərər hesabatı $80,000
Cr Digər geniş gəlir (yenidən qiymətləndirmə artığı) $230,000

B)
Dr Uzunmüddətli aktivlər $150,000
Dr Mənfəət və zərər hesabatı $30,000
Cr Digər geniş gəlir (yenidən qiymətləndirmə artığı) $180,000

C)
Dr Uzunmüddətli aktivlər $150,000
Cr Digər geniş gəlir (yenidən qiymətləndirmə artığı) $150,000

D)
Dr Uzunmüddətli aktivlər $150,000
Dr Mənfəət və zərər hesabatı $50,000
Cr Digər geniş gəlir (yenidən qiymətləndirmə artığı) $200,000

(3) Amortizasiya Hesablanması

1 Aprel 20X0 tarixində Slow and Steady Co müəssisəsi aşağıdakı dəyərlərə malik uzunmüddətli aktivlərə sahib idi:

• İlkin dəyər: $312,000

• Yığılmış amortizasiya: $66,000

31 Mart 20X1 tarixində müəssisə aşağıdakı aktivləri satan:

• İlkin dəyər: $28,000

• Balanq dəyəri: $11,200

Amortizasiya Siyasəti:

• 40% azalan qalıq metodu

• Satılan aktivlər üçün satış ilində amortizasiya hesablanmır

Tələb olunur:

31 Mart 20X1 tarixinə mənfəət və zərər hesabatında amortizasiya xərci nə qədər olacaq?

$ _________

Test Your Understanding 11 (Continued)

(4) Construction Costs Capitalization

A building contractor decides to construct an office building to be occupied by their own staff. Tangible non-current assets are initially measured at cost.

Required:

Which TWO of the following expenses incurred by the building contractor cannot be included as part of the cost of the office building?

A) Interest incurred on a specific loan taken out to pay for the construction of the new offices
B) Direct building labor costs
C) A proportion of the contractor’s general administration costs
D) Hire of plant and machinery for use on the office building site
E) Additional design work caused by initial design errors
F) Delivery costs in getting the raw materials onto the site

(5) Purpose of Depreciation

Required:

What is the main purpose of depreciation?

A) To allocate the cost less residual value on a systematic basis over the asset’s useful life
B) To write the asset down to its realizable value each period
C) To accumulate a fund for asset replacement
D) To recognize that assets lose value over time

(6) Capitalized Borrowing Cost

An entity uses funds from its general borrowings to construct a new production facility. The entity’s borrowing details are as follows:

• $10 million, 6% loan

• $6 million, 8% loan

The entity used $12 million from these funds to construct the facility, which was under construction for the entire year.

Required:

How much interest should be capitalized as part of the cost of the asset?

$ _________

Anlayışınızı Yoxlayın 11 (Davami)

(4) Tikinti Xərclərinin Kapitalizasiyası

Bir tikinti podratçısı öz işçiləri üçün ofis binası inşa etməyə qərar verir. Maddi uzunmüddətli aktivlər ilkin olaraq maya dəyərində qiymətləndirilir.

Tələb olunur:

Aşağıdakı xərclərdən hansı ikisi ofis binasının maya dəyərinə daxil edilməməlidir?

A) Yeni ofis binasının tikintisi üçün götürülən xüsusi kreditə görə ödənilən faizlər
B) Birbaşa tikinti işçilərinin əmək haqqı xərcləri
C) Podratçının ümumi inzibati xərclərinin müəyyən bir hissəsi
D) Tikinti sahəsində istifadə üçün kirayələnmiş avadanlıq və texnika xərcləri
E) İlkin dizayn xətalarına görə əlavə dizayn işləri üçün çəkilən xərclər
F) Xammalın tikinti sahəsinə çatdırılması üçün daşınma xərcləri

(5) Amortizasiyanın Məqsədi

Tələb olunur:

Amortizasiyanın əsas məqsədi nədir?

A) Aktivin maya dəyəri ilə qalıq dəyəri arasındakı fərqi sistematik qaydada aktivin istismar müddətinə bölmək
B) Aktivin hər dövrdə reallaşdırıla bilən dəyərinə qədər azaldılmasını təmin etmək
C) Aktivin əvəzlənməsi üçün vəsait toplamaq
D) Aktivlərin zamanla dəyər itirdiyini tanımaq

(6) Kapitalizə Olunan Faiz Xərci

Bir müəssisə yeni istehsal müəssisəsi inşa etmək üçün ümumi borcları hesabına vəsait istifadə edir. Aşağıda müəssisənin borc detallarını görürsünüz:

• $10 milyon, 6% kredit

• $6 milyon, 8% kredit

Müəssisə bu borclardan $12 milyon götürərək bütün il ərzində tikinti işlərinə xərcləyib.

Tələb olunur:

Bu aktivin dəyərinə daxil ediləcək kapitalizə olunmuş faiz xərci nə qədərdir?

$ _________

Test Your Understanding 11 (Continued)

(7) Government Grant and Deferred Income

A manufacturing entity is entitled to a grant of $3 million for creating 50 jobs and maintaining them for three years.

• $1.5 million is received when the jobs are created

• The remaining $1.5 million is receivable after three years, provided that the 50 jobs are still in existence

• The entity creates 50 jobs at the beginning of Year 1 and there is reasonable assurance that this level of employment will be maintained

Required:

What is the deferred income balance at the end of the first year?

$ _________

(8) Government Grant Repayment

On 1 January 20X1, Sly received $2 million from the local government on the condition that they employ at least 100 staff each year for the next 4 years.

• On 1 January 20X1, it was virtually certain that Sly would meet these requirements

• However, on 1 January 20X2, due to an economic downturn and reduced consumer demand, Sly no longer needed to employ 100 staff

• The grant conditions required full repayment

Required:

What should be recorded in the financial statements?

A) Reduce deferred income balance by $1,500,000
B) Reduce deferred income by $1,500,000 and recognize a loss in the financial statements of $500,000
C) Reduce deferred income by $2,000,000
D) Reduce deferred income by $2,000,000 and recognize a gain in the financial statements of $500,000

(9) Investment Property Disposal – Cost vs Fair Value Model

An entity purchased an investment property on 1 January 20X3 for a cost of $3.5 million.

• Estimated useful life: 50 years (No residual value)

• Fair value at 31 December 20X5: $4.2 million

• Property was sold on 1 January 20X6 for net proceeds of $4 million

Required:

Calculate the profit or (loss) on disposal under both the cost and fair value (FV) model.

A) Cost: $0.71m FV: ($0.2m)
B) Cost: $0.2m FV: $0.2m
C) Cost $0.5m FV: ($0.2m)
D) Cost $0.71m FV: $0.5m

Test Your Understanding 11 (Davamı)

(7) Dövlət Qrantı və Təxirə Salınmış Gəlir

Bir istehsal müəssisəsi 50 yeni iş yeri yaratmaq və onları üç il ərzində qorumaq şərti ilə 3 milyon dollar məbləğində qrant almaq hüququna malikdir.

• İlk 1,5 milyon dollar iş yerləri yaradılan zaman alınır

• Qalan 1,5 milyon dollar isə yalnız üç ildən sonra, 50 iş yerinin hələ də mövcud olması şərti ilə veriləcəkdir

• Müəssisə 1-ci ilin əvvəlində 50 iş yeri yaradır və bu səviyyənin qorunacağına dair yetərli əminlik mövcuddur

Tələb olunur:

İlin sonunda təxirə salınmış gəlirin balansı nə qədər olacaq?

$ _________

(8) Dövlət Qrantının Geri Qaytarılması

1 yanvar 20X1 tarixində, Sly şirkəti yerli hökumətdən 2 milyon dollar alır. Şərt budur ki, növbəti 4 il ərzində hər il ən azı 100 işçini işlə təmin etməlidir.

• 1 yanvar 20X1 tarixində Sly bu şərtləri yerinə yetirəcəyinə praktiki olaraq əmin idi

• Lakin, 1 yanvar 20X2 tarixində iqtisadi böhran və istehlak tələbinin azalması səbəbindən, Sly artıq 100 işçini saxlamağa ehtiyac duymur

• Qrant şərtləri tam geri ödənişi tələb edir

Tələb olunur:

Maliyyə hesabatlarında hansı yazı edilməlidir?

A) Təxirə salınmış gəlir 1,500,000 dollar azaldılır
B) Təxirə salınmış gəlir 1,500,000 dollar azaldılır və 500,000 dollar zərər kimi tanınır
C) Təxirə salınmış gəlir 2,000,000 dollar azaldılır
D) Təxirə salınmış gəlir 2,000,000 dollar azaldılır və 500,000 dollar mənfəət kimi tanınır

(9) İnvestisiya Əmlakının Satışı – Maya Dəyəri və Ədalətli Dəyər Modeli

Bir şirkət 1 yanvar 20X3 tarixində 3,5 milyon dollara investisiya əmlakı alır.

• Gözlənilən istismar müddəti: 50 il (Qalıq dəyər yoxdur)

• 31 dekabr 20X5 tarixinə ədalətli dəyəri: 4,2 milyon dollar

• 1 yanvar 20X6 tarixində əmlak 4 milyon dollara satılır

Tələb olunur:

Həm maya dəyəri modeli, həm də ədalətli dəyər (FV) modeli üzrə satışdan mənfəət və ya zərəri hesablayın.

A) Maya dəyəri: 0,71 milyon dollar FV: (-0,2 milyon dollar)
B) Maya dəyəri: 0,2 milyon dollar FV: 0,2 milyon dollar
C) Maya dəyəri: 0,5 milyon dollar FV: (-0,2 milyon dollar)
D) Maya dəyəri: 0,71 milyon dollar FV: 0,5 milyon dollar

(10) Increase in Investment Property Value and Profit/Loss

Akorn purchased an investment property on January 1, 20X9 for $200,000, with a useful life of 10 years.

By December 31, 20X9, the fair value of the property had increased to $300,000.
Akorn measures its investment properties under the fair value model.

Required:
What profit or depreciation amount should be reported in the financial statements for the year?

A) Profit: $100,000 and Depreciation: $30,000
B) Profit: $0 and Depreciation: $30,000
C) Profit: $100,000 and Depreciation: $0
D) Profit: $120,000 and Depreciation: $20,000

(10) İnvestisiya Əmlakının Dəyərinin Artımı və Mənfəət/Zərər

Akorn şirkəti 1 yanvar 20X9 tarixində 10 illik istismar müddəti olan bir investisiya əmlakı 200,000 dollara alır.

• 31 dekabr 20X9 tarixinə ədalətli dəyəri 300,000 dollara yüksəlir

• Akorn, investisiya əmlaklarını ədalətli dəyər modeli ilə ölçür

Tələb olunur:

İlin maliyyə hesabatlarında hansı mənfəət və ya amortizasiya dəyəri göstəriləcəkdir?

A) Mənfəət: 100,000 dollar və Amortizasiya: 30,000 dollar
B) Mənfəət: 0 dollar və Amortizasiya: 30,000 dollar
C) Mənfəət: 100,000 dollar və Amortizasiya: 0 dollar
D) Mənfəət: 120,000 dollar və Amortizasiya: 20,000 dollar

Test Your Understanding - Cavablar

Test Your Understanding 1

Aktivin nəzərdə tutulan istifadəsi üçün işlək vəziyyətə gətirilməsi ilə birbaşa əlaqəli olan xərclər daxil edilməlidir. Bununla yanaşı, idarəetmə və digər ümumi dolayısı xərclər daxil edilə bilməz. Yalnız normal xərclər nəzərə alınmalı, anormal xərclər istisna edilməlidir.

Əmlak, tikinti və avadanlıqların dəyərinə aşağıdakı xərclər daxildir:

Torpaq üçün ödənilən məbləğ 250,000 dollar təşkil edir. Bundan əlavə, rüsum haqqı 5,000 dollar, hüquqi xərclər isə 10,000 dollar olaraq hesablanır. Sahənin hazırlanması və təmizlənməsi üçün 18,000 dollar xərclənmişdir. Material xərcləri 100,000 dollar təşkil etsə də, bunun 25,000 dolları sıradan çıxmış materiallara aid edildiyi üçün istisna edilir və nəticədə 75,000 dollar daxil edilir.

Əmək haqqı ümumilikdə 150,000 dollar olsa da, dayanma dövründə çəkilən 9,000 dollar anormal xərclərə aid edildiyi üçün çıxılır və 141,000 dollar hesablanır. Memar xidmətlərinə görə 20,000 dollar xərclənmişdir ki, bu da aktivin dəyərinə daxil edilir.

Ümumi dolayısı xərclər 30,000 dollar təşkil etsə də, bu xərclər daxil edilmədiyi üçün nəzərə alınmır.

Nəticədə, əmlak, tikinti və avadanlıqların dəyərinə 519,000 dollar daxil edilir, 64,000 dollar isə anormal və uyğun olmayan xərclər kimi istisna edilir.

Qeydlər:

1. Sıradan çıxan materiallar və qüsurlu dizaynın dəyəri anormal xərclər kimi qiymətləndirildiyindən nəzərə alınmır.

2. Dayanma dövründə çəkilən 9 milyon dollar əmək haqqı da anormal xərclər hesab olunduğu üçün istisna edilir.

Test Your Understanding - Answers

Test Your Understanding 1

Only costs directly related to bringing the asset into working condition for its intended use should be included. Administrative and other general overhead costs cannot be included. Only normal costs are considered, while abnormal costs must be excluded.

The following costs are included in the valuation of property, plant, and equipment:

The purchase price of the land is $250,000. Additionally, stamp duty amounts to $5,000, and legal fees total $10,000. Site preparation and clearance costs are recorded at $18,000. Material costs initially amount to $100,000, but $25,000 is classified as spoiled materials and therefore excluded, leaving $75,000 as the final included amount.

Labour costs total $150,000; however, $9,000 incurred during the stoppage period is considered abnormal and is excluded, resulting in an included amount of $141,000. Architect fees of $20,000 are directly attributable and therefore included in the asset’s cost.

General overhead costs amount to $30,000, but these are excluded from the valuation.

In total, $519,000 is included in the cost of the asset, while $64,000 is excluded as abnormal or non-qualifying costs.

Notes:

1. The costs of spoiled materials and faulty design are classified as abnormal and are excluded.

2. The $9 million labour cost incurred during the stoppage period is also considered abnormal and is excluded from the valuation.

Test Your Understanding 2

(1) Xu Şirkətinin 31 Mart 20X9 Tarixinə Maliyyə Hesabatlarından İcmallar

Mənfəət və Zərər və Digər Genişmiqyaslı Gəlir Hesabatı (İcmal):

• Amortizasiya (W1): (5,000$)

• Digər genişmiqyaslı gəlir: Yenidən qiymətləndirmə zərəri (W2): (9,000$)

Maliyyə Vəziyyəti Hesabatı (İcmal):

• Uzunmüddətli aktivlər:

  • Əmlak (qiymətləndirilmiş dəyər): 86,000$

• Kapital:

  • Yenidən qiymətləndirmə ehtiyatı: 11,000$ (20,000$ – 9,000$)

Kapitaldakı Dəyişikliklər Hesabatı (İcmal):

• Yenidən qiymətləndirmə ehtiyatı:

  • 1 Aprel 20X8 tarixində balans: 20,000$

  • İcarəlik torpağın yenidən qiymətləndirilməsi (W2): (9,000$)

  • 31 Mart 20X9 tarixində balans: 11,000$

Hesablamalar:

(W1) Amortizasiya hesablanması:
100,000$ / 20 il = 5,000$

(W2) Yenidən qiymətləndirmə:
İcarəlik torpağın 31 Mart 20X9 tarixində balans dəyəri:
(100,000$ – 5,000$ (W1)) = 95,000$

İcarəlik torpağın 31 Mart 20X9 tarixində qiymətləndirilmiş dəyəri: 86,000$

Yenidən qiymətləndirmə zərəri: (9,000$)

(2) Əgər Açılış Yenidən Qiymətləndirmə Ehtiyatı Mövcud Olmasaydı:

9,000$ məbləğində yenidən qiymətləndirmə zərəri mənfəət və zərər hesabatında dəyər azalması (impairment) xərc kimi göstərilməli idi.

Test Your Understanding 2 (English Version)

(1) Extracts from Xu's Financial Statements as of 31 March 20X9

Statement of Profit or Loss and Other Comprehensive Income (Extract):

• Depreciation (W1): (5,000$)

• Other comprehensive income: Revaluation loss (W2): (9,000$)

Statement of Financial Position (Extract):

• Non-current assets:

  • Property (at valuation): 86,000$

• Equity:

  • Revaluation surplus: 11,000$ (20,000$ – 9,000$)

Statement of Changes in Equity (Extract):

• Revaluation Surplus:

  • Balance at 1 April 20X8: 20,000$

  • Revaluation of leasehold (W2): (9,000$)

  • Balance at 31 March 20X9: 11,000$

Workings:

(W1) Depreciation Calculation:
100,000$ / 20 years = 5,000$

(W2) Revaluation:
Carrying amount of leasehold at 31 March 20X9:
(100,000$ – 5,000$ (W1)) = 95,000$

Leasehold valuation at 31 March 20X9: 86,000$

Revaluation loss: (9,000$)

(2) If the Opening Revaluation Surplus Did Not Exist:

The revaluation loss of 9,000$ would have been recorded as an impairment expense in the statement of profit or loss.

Test Your Understanding 3

(1) Mənfəət və Zərər və Digər Genişmiqyaslı Gəlir Hesabatı (İcmal)

• Amortizasiya xərci 1,500,000 dollar təşkil edir.

• Digər genişmiqyaslı gəlirə 36,000,000 dollar dəyərində yenidən qiymətləndirmə gəliri daxildir.

(2) Maliyyə Vəziyyəti Hesabatı (İcmal)

• Uzunmüddətli aktivlər sırasında torpaq və binaların yenidən qiymətləndirilmiş dəyəri 58,500,000 dollardır.

• Kapitalda yenidən qiymətləndirmə ehtiyatı 35,100,000 dollar təşkil edir.

(3) Kapitaldakı Dəyişikliklər Hesabatı (İcmal)

• İlkin yenidən qiymətləndirmə ehtiyatı mövcud deyil.

• Yenidən qiymətləndirmə nəticəsində 36,000,000 dollar dəyərində gəlir yaranır.

• Bölüşdürülmüş mənfəətə 900,000 dollar köçürülür.

• Son nəticədə yenidən qiymətləndirmə ehtiyatı 35,100,000 dollara bərabər olur.

Hesablamalar

(W1) Torpaq və Binaların Yenidən Qiymətləndirilməsi

• Torpağın ilkin dəyəri 6,000,000 dollar, binaların isə 24,000,000 dollar təşkil edir.

• Binaların köhnə amortizasiyası 6,000,000 dollardır və bu, 40 illik amortizasiya müddətinə əsasən hesablanmışdır.

• Yenidən qiymətləndirmədən əvvəl torpaq və binaların balans dəyəri 24,000,000 dollardır.

• Yenidən qiymətləndirmə nəticəsində torpağın dəyəri 9,000,000 dollar, binaların isə 27,000,000 dollar artır.

• Yenidən qiymətləndirilmiş ümumi dəyər torpaq üçün 15,000,000 dollar, binalar üçün isə 45,000,000 dollar olur.

• Yeni amortizasiya dərəcəsinə əsasən illik amortizasiya xərci 1,500,000 dollardır.

• Nəticədə torpaq və binaların yenilənmiş dəyəri 58,500,000 dollar təşkil edir.

(W2) İllik Bölüşdürmə Hesabı

• Yenidən qiymətləndirmədən sonra yeni amortizasiya xərci 1,500,000 dollar olur.

• Köhnə amortizasiya dərəcəsi ilə bu məbləğ 600,000 dollar idi.

• Yeni amortizasiya köhnə amortizasiyadan 900,000 dollar artıq olduğu üçün bu məbləğ kapitaldan çıxarılır və bölüşdürülmüş mənfəətə köçürülür.

Test Your Understanding 3 (English Version)

(1) Statement of Profit or Loss and Other Comprehensive Income (Extract)

• Depreciation expense is $1,500,000.

• Other comprehensive income includes a $36,000,000 revaluation gain.

(2) Statement of Financial Position (Extract)

• Non-current assets: Land and buildings have a revalued amount of $58,500,000.

• Equity: Revaluation surplus is $35,100,000.

(3) Statement of Changes in Equity (Extract)

• Opening revaluation surplus: None.

• Revaluation gain: $36,000,000.

• Transfer to retained earnings: ($900,000).

• Closing revaluation surplus: $35,100,000.

Calculations

(W1) Revaluation of Land and Buildings

• The initial cost of land is $6,000,000, and buildings cost $24,000,000.

• The previous depreciation on buildings was $6,000,000, calculated based on a 40-year depreciation period.

• Before revaluation, the carrying amount of land and buildings was $24,000,000.

• The revaluation resulted in an increase of $9,000,000 for land and $27,000,000 for buildings.

• After revaluation, the total new value is $15,000,000 for land and $45,000,000 for buildings.

• The new depreciation expense, based on a 30-year useful life, is $1,500,000 per year.

• The final carrying amount of land and buildings after adjustments is $58,500,000.

(W2) Annual Transfer Calculation

• After revaluation, the new depreciation expense is $1,500,000.

• The previous depreciation was $600,000 based on a 40-year useful life.

• Since the new depreciation exceeds the old depreciation by $900,000, this amount is transferred to retained earnings.

Test Your Understanding 4

Profit on Disposal Calculation

• The asset was sold for $900,000.

• The asset’s valuation as of 31 December 20X4 was $810,000.

• Depreciation for 2 years was calculated as ($810,000 ÷ 9 years) × 2 = $180,000.

• The carrying amount as of 31 December 20X6 was $630,000.

• The profit on disposal was $270,000.

Transfer of Revaluation Surplus

• The remaining balance on the revaluation surplus was transferred as follows:

  • Debit Revaluation Surplus: $135,000

  • Credit Retained Earnings: $135,000

Test Your Understanding 5

Method 1: Deducting from Asset

Statement of Profit or Loss (Extract)

• Depreciation was calculated as ($85,000 × 20%) = $17,000.

Statement of Financial Position (Extract)

• Non-current assets:

  • Plant & Machinery value after adjustment: $100,000 - $15,000 = $85,000.

  • Accumulated depreciation: $17,000.

  • Final carrying amount: $68,000.

Anlayışınızı Yoxlayın 4

Satışdan Mənfəət Hesablaması

• Aktiv 900,000 dollar məbləğində satılıb.

• Aktivin 31 dekabr 20X4 tarixindəki dəyəri 810,000 dollar olub.

• 2 il üçün amortizasiya belə hesablanıb: (810,000 ÷ 9 il) × 2 = 180,000 dollar.

• Aktivin 31 dekabr 20X6 tarixinə balans dəyəri 630,000 dollar təşkil edib.

• Satışdan mənfəət 270,000 dollar olub.

Yenidən Dəyərləndirmə Artığının Köçürülməsi

• Yenidən dəyərləndirmə artığının qalan məbləği aşağıdakı kimi köçürülüb:

  • Debet: Yenidən Dəyərləndirmə Artığı - 135,000 dollar

  • Kredit: Bölüşdürülməmiş Mənfəət - 135,000 dollar

Anlayışınızı Yoxlayın 5

Metod 1: Aktivdən çıxılma

Mənfəət və Zərər Hesabatı (Çıxarış)

• Amortizasiya belə hesablanıb: (85,000 × 20%) = 17,000 dollar.

Maliyyə Vəziyyəti Hesabatı (Çıxarış)

• Qeyri-dövriyyə aktivləri:

  • Düzəlişdən sonra Avadanlıq və Maşınlar: 100,000 - 15,000 = 85,000 dollar.

  • Yığılan amortizasiya: 17,000 dollar.

  • Son balans dəyəri: 68,000 dollar.

English Version:

Method 2: Treat Grant as Deferred Income

Statement of Profit or Loss (Extract):

• Depreciation (100,000 × 20%): ($20,000)

• Government grant credit (W1): $3,000

Statement of Financial Position (Extract):

• Non-current assets:

  • Plant & machinery: $100,000

  • Accumulated depreciation: ($20,000)

  • Net book value: $80,000

• Non-current liabilities:

  • Government grant: $9,000 (12,000 (W1) – 3,000 (current liability))

• Current liabilities:

  • Government grant: $3,000 (15,000 × 20%)

Working 1: Government Grant Deferred Income:

• Transfer to profit or loss (15,000 × 20%): $3,000

• Grant cash received: $15,000

• Balance carried forward: $12,000

Azerbaijani Version:

Metod 2: Qrantı Təxirə Salınmış Gəlir kimi Müalicə Etmək

Mənfəət və Zərər Hesabatı (Çıxarış):

• Amortizasiya (100,000 × 20%): ($20,000)

• Hökumət qrantı krediti (W1): $3,000

Maliyyə Vəziyyəti Hesabatı (Çıxarış):

• Uzunmüddətli aktivlər:

  • Zavod-maşınlar: $100,000

  • Yığılmış amortizasiya: ($20,000)

  • Xalis balans dəyəri: $80,000

• Uzunmüddətli öhdəliklər:

  • Hökumət qrantı: $9,000 (12,000 (W1) – 3,000 (cari öhdəlik))

• Cari öhdəliklər:

  • Hökumət qrantı: $3,000 (15,000 × 20%)

İş 1: Hökumət Qrantı Təxirə Salınmış Gəliri:

• Mənfəət və zərər hesabatına köçürmə (15,000 × 20%): $3,000

• Qrant nağd pulu alındı: $15,000

  • Növbəti dövrə balans: $12,000

Test Your Understanding 6

Capitalisation of Interest and Accounting Treatment

Interest is only capitalised during the construction period, which lasts from 1 March 20X8 to 31 December 20X8, i.e., 10 months. Any interest earned during the construction period is deducted from the capitalised cost. Interest incurred or earned before construction begins is recognised in the statement of profit or loss (SPL).

Calculation of Interest Expenses and Income

• Interest payable:

  • $18 million × 5% = $900,000

• Pre-construction interest (charged to SPL):

  • $18 million × 5% × (2/12) = $150,000

• Capitalised interest cost:

  • $750,000

• Interest earned during the construction period:

  • $6 million × 2% × (5/12) = $50,000

• Pre-construction interest income (credited to SPL):

  • $6 million × 2% × (2/12) = $20,000

• Total deduction from capitalised interest:

  • $30,000

• Net capitalised interest amount:

  • $720,000

Anlayışınızı Yoxlayın 6

Faizlərin Kapitalizasiyası və Muhasibat Uçotu

Faizlər yalnız tikinti dövründə kapitalizasiya olunur. Bu dövr 1 mart 20X8 – 31 dekabr 20X8 tarixlərini əhatə edir və 10 ay təşkil edir. Tikinti dövründə əldə edilən faiz gəliri kapitalizasiya olunmuş dəyərdən çıxılır. Tikintiyə başlamazdan əvvəl yaranan faiz gəliri və xərcləri isə mənfəət və zərər hesabatında (SPL) tanınır.

Faiz Xərcləri və Gəlirləri Hesablaması

• Ödənilməli faiz:

  • 18 milyon dollar × 5% = 900,000 dollar

• Tikinti başlamazdan əvvəl olan faiz (mənfəət və zərər hesabatına daxil edilir):

  • 18 milyon dollar × 5% × (2/12) = 150,000 dollar

• Kapitalizə olunmuş faiz xərci:

  • 750,000 dollar

• Tikinti dövründə əldə edilən faiz gəliri:

  • 6 milyon dollar × 2% × (5/12) = 50,000 dollar

• Tikinti başlamazdan əvvəl əldə edilən faiz gəliri (mənfəət və zərər hesabatına daxil edilir):

  • 6 milyon dollar × 2% × (2/12) = 20,000 dollar

• Kapitalizə olunmuş faiz gəlirindən çıxılan məbləğ:

  • 30,000 dollar

• Xalis kapitalizə olunmuş faiz məbləği:

  • 720,000 dollar

Test Your Understanding 7

Total Amount to Be Included in Property, Plant, and Equipment as of 31 December 20X5

The following costs are included in the value of property, plant, and equipment:

• Site cost: $25 million

• Building cost: $9 million

• Fittings cost: $6 million

• Capitalised interest:

  • ($40 million × 10% × 9/12) = $3 million

Total Amount Included: $43 million

According to IAS 23, only nine months' interest can be capitalised because capitalisation of borrowing costs must cease when substantially all activities necessary to prepare the asset for its intended use or sale are completed.

Anlayışınızı Yoxlayın 7

31 dekabr 20X5 tarixinə əsasən Əmlak, Tikili və Avadanlıqlara Daxil Ediləcək Ümumi Məbləğ

Aşağıdakı xərclər əmlak, tikili və avadanlıqların dəyərinə daxil edilir:

• Torpaq sahəsinin dəyəri: 25 milyon dollar

• Binanın dəyəri: 9 milyon dollar

• Avadanlıqların dəyəri: 6 milyon dollar

• Kapitalizə edilmiş faiz:

  • (40 milyon dollar × 10% × 9/12) = 3 milyon dollar

Ümumi Məbləğ: 43 milyon dollar

IAS 23 standartına görə, yalnız doqquz aylıq faiz xərci kapitalizə edilə bilər. Bunun səbəbi, borclanma xərclərinin kapitalizasiyası, aktivin istifadəyə və ya satışa hazırlanması üçün zəruri olan bütün fəaliyyətlər əsasən tamamlandıqda dayandırılmalıdır.

Test Your Understanding 8

(a) Cost Model

The annual depreciation is calculated as follows:

• $600,000 × 1/50 = $12,000

Based on this:

• In the statement of profit or loss, a depreciation expense of $12,000 will be recorded.

• In the statement of financial position, the property’s carrying amount will be:

  • $1,000,000 - $12,000 = $988,000.

(b) Fair Value Model

• In the statement of financial position, the property will be shown at its fair value of $1.1 million.

• In the statement of profit or loss, a gain of $0.1 million will be recognized as a fair value adjustment.

• No depreciation will be charged.

Anlayışınızı Yoxlayın 8

(a) Maya Dəyəri Modeli (Cost Model)

İllik amortizasiya hesablanması belədir:

• $600,000 × 1/50 = $12,000

Buna əsasən:

• Mənfəət və zərər hesabatında amortizasiya xərci $12,000 olaraq göstəriləcək.

• Maliyyə vəziyyəti hesabatında əmlakın balans dəyəri belə hesablanacaq:

  • $1,000,000 - $12,000 = $988,000.

(b) Ədalətli Dəyər Modeli (Fair Value Model)

• Maliyyə vəziyyəti hesabatında əmlak 1.1 milyon dollar ədalətli dəyər ilə göstəriləcək.

• Mənfəət və zərər hesabatında 0.1 milyon dollar dəyər artımı (ədalətli dəyər düzəlişi kimi) mənfəət kimi tanınacaq.

• Amortizasiya hesablanmayacaq.

Test Your Understanding 9

English Version

On the date that Kyle Co moves into the property, it should be classified as property, plant, and equipment (PPE). Since Kyle Co applies the fair value model for investment properties, the asset must be revalued to fair value at the date of reclassification. This results in a fair value gain of $2 million, which will be recorded in the statement of profit or loss.

After reclassification, the asset should be depreciated over its remaining useful life of 14 years. Therefore, Kyle Co will also record a depreciation expense of $500,000, calculated as $14 million ÷ 14 years, for the last six months of the year.

Azərbaycan Dilində

Kyle Co mülkiyyətə köçdüyü tarixdə o, əsas vəsaitlər (torpaq, tikili və avadanlıq) kimi təsnif edilməlidir. Kyle Co, ədalətli dəyər modeli tətbiq etdiyi üçün, aktiv yenidən təsnifləşdirmə tarixində ədalətli dəyərə əsasən yenidən qiymətləndirilməlidir. Bu proses $2 milyon dəyərində mənfəət yaradır və bu məbləğ mənfəət və zərər hesabatında əks olunacaq.

Yenidən təsnifləşdirmədən sonra aktiv qalan 14 illik istifadə müddətində amortizasiya edilməlidir. Buna görə Kyle Co, ilin son altı ayı üçün $500,000 amortizasiya xərci qeydə alacaq. Bu məbləğ $14 milyon ÷ 14 il hesablanması ilə müəyyən edilir.

Test Your Understanding 10

English Version

Statement of Profit or Loss for the Year Ended 30 September 20X3:

• Depreciation: $100,753

• Staff Recruitment and Training: $600,000

• Finance Costs: $144,822 (comprising $50,000 from W1 and $94,822 from W2)

Statement of Financial Position as of 30 September 20X3:

Non-Current Assets:

• Property, Plant, and Equipment (W3): $11,989,610

Non-Current Liabilities:

• Provision: $1,675,185 ($1,580,363 + $94,822 from W2)

• Loan: $10,000,000

(W1) Borrowing Costs

• Interest should be capitalized from 1 October to 1 September, net of any income from the temporary investment of $3 million for 4 months.

• Interest Payable: $10 million × 6% = $600,000 × 11/12 = $550,000

• Interest Earned: $3 million × 4% = $120,000 × 4/12 = $40,000

• Capitalized Interest: $550,000 – $40,000 = $510,000

• As the asset was completed on 1 September, the September interest is charged as an expense:

  • $600,000 × 1/12 = $50,000

(W2) Provision for Dismantling

• The $3 million cost should be discounted to present value using Hudson's cost of capital (6%).

• Present Value Calculation:

  • $3,000,000 × (1 / 1.06¹¹) = $1,580,363

• The discount on the provision must be unwound over the year:

  • $1,580,363 × 6% = $94,822, which is added to finance costs and the closing provision.

(W3) Property, Plant, and Equipment

• Construction Cost: $10,000,000

• Borrowing Costs Capitalized (W1): $510,000

• Present Value of Dismantling Costs (W2): $1,580,363

• Total Capitalized Amount: $12,090,363

• Depreciation should be charged over 10 years, starting 1 September.

• Depreciation Calculation:

  • ($12,090,363 ÷ 10) × (1/12) = $100,753

• Carrying Amount:

  • $12,090,363 – $100,753 = $11,989,610

Azərbaycan Dilində

30 Sentyabr 20X3 Tarixinə Mənfəət və Zərər Hesabatı:

• Amortizasiya: $100,753

• İşçi işə qəbulu və təlim xərcləri: $600,000

• Maliyyə xərcləri: $144,822 (buraya W1-dən $50,000 və W2-dən $94,822 daxildir)

30 Sentyabr 20X3 Tarixinə Maliyyə Vəziyyəti Hesabatı:

Uzunmüddətli Aktivlər:

• Əsas Vəsaitlər (W3): $11,989,610

Uzunmüddətli Öhdəliklər:

• Ehtiyat: $1,675,185 ($1,580,363 + $94,822 W2-dən)

• Kredit: $10,000,000

(W1) Borclanma Xərcləri

• Faiz 1 oktyabr - 1 sentyabr müddətində kapitalizasiya edilməlidir, müvəqqəti $3 milyon sərmayədən əldə edilən gəlirdən çıxılmaqla.

• Ödənilməli faiz: $10 milyon × 6% = $600,000 × 11/12 = $550,000

• Əldə edilən faiz gəliri: $3 milyon × 4% = $120,000 × 4/12 = $40,000

• Kapitalizə edilən faiz: $550,000 – $40,000 = $510,000

• Aktivin tamamlanma tarixi 1 sentyabr olduğuna görə, sentyabr ayının faizi xərc kimi qeydə alınmalıdır:

  • $600,000 × 1/12 = $50,000

(W2) Söküntü Üçün Ehtiyat

• $3 milyon xərc indiki dəyərə 6% kapital dəyəri ilə endirilməlidir.

• İndiki Dəyər Hesablaması:

  • $3,000,000 × (1 / 1.06¹¹) = $1,580,363

• Ehtiyat üzrə diskont il ərzində bərpa edilməlidir:

  • $1,580,363 × 6% = $94,822, bu məbləğ maliyyə xərclərinə və bağlanış ehtiyatına əlavə edilir.

(W3) Əsas Vəsaitlər

• Tikinti xərci: $10,000,000

• Kapitalizə edilmiş borclanma xərcləri (W1): $510,000

• Söküntü xərclərinin indiki dəyəri (W2): $1,580,363

• Kapitalizə ediləcək ümumi məbləğ: $12,090,363

• Amortizasiya müddəti 10 ildir və 1 sentyabr tarixindən başlamalıdır.

• Amortizasiya hesablanması:

  • ($12,090,363 ÷ 10) × (1/12) = $100,753

• Qalıq Dəyər:

  • $12,090,363 – $100,753 = $11,989,610

Test Your Understanding 11

English Version

1. D

   • Current Value: $500,000

   • Carrying Amount at Revaluation Date:
     (100,000–(100,000×2(100,000 – (100,000 × 2% × 15 years)) = 70,000(100,000–(100,000×2

   • Revaluation Gain:
     500,000–70,000=430,000500,000 – 70,000 = 430,000500,000–70,000=430,000

2. A

   • Building A:

     • Current Value: $400,000

     • Carrying Amount: ($170,000)

     • Revaluation Gain: $230,000

   • Building B:

     • Current Value: $250,000

     • Carrying Amount: ($330,000)

     • Revaluation Loss: ($80,000)

   • The gain on Building A is credited to other comprehensive income and the revaluation surplus.

   • The loss on Building B is charged as an expense in the statement of profit or loss, since there is no revaluation surplus to offset the loss.

   • Overall debit to non-current assets:
     230,000–80,000=150,000230,000 – 80,000 = 150,000230,000–80,000=150,000

3. $93,920

   • Carrying Amount at 1 April 20X0:
     (312,000cost–66,000depreciation)=246,000(312,000 cost – 66,000 depreciation) = 246,000(312,000cost–66,000depreciation)=246,000

   • Carrying Amount of Disposal: ($11,200)

   • Carrying Amount at 31 March 20X1: $234,800

   • Depreciation at 40%: $93,920

4. C and E

   • Direct costs related to acquisition (e.g., labour costs, interest on loans, and hire costs) can be included.

   • Administrative costs and costs from errors or wastage cannot be capitalized.

5. A

6. Weighted Average Cost of Borrowing:
   ((10m×6((10m × 6%) + (6m × 8%)) / 16m = 6.75%((10m×6

   • Capitalized Interest:
     12m×6.7512m × 6.75% = 810,00012m×6.75

7. $500,000

   • Total grant income: $3 million, recognized over 3 years.

   • Annual income: $1 million

   • At the end of Year 1:

     • Received: $1.5 million

     • Recognized: $1 million

     • Deferred into future periods: $500,000

8. B

   • Total grant received: $2,000,000, recognized over 4 years ($500,000 per year).

   • After Year 1:

     • Recognized in SPL: $500,000

     • Deferred Income Balance: $1,500,000

   • Since the grant must be repaid, the $500,000 recognized is reversed, and the remaining balance is derecognized.

9. A

   • Cost Model:

     • Depreciation over 50 years, for 3 years:
       3.5m–(3.5m/50×3)=3.29m3.5m – (3.5m / 50 × 3) = 3.29m3.5m–(3.5m/50×3)=3.29m

     • Profit on Disposal:
       4m–3.29m=0.71m4m – 3.29m = 0.71m4m–3.29m=0.71m

   • Fair Value Model:

     • No depreciation → Loss on Disposal:
       4m–4.2m=(0.2m)4m – 4.2m = (0.2m)4m–4.2m=(0.2m)

10. C

    • Fair Value Model: No depreciation

    • Gain on valuation:
      300,000–200,000=100,000300,000 – 200,000 = 100,000300,000–200,000=100,000

Azərbaycan Dilində

1. D

   • Cari dəyər: $500,000

   • Yenidən qiymətləndirmə tarixinə balans dəyəri:
     (100,000–(100,000×2(100,000 – (100,000 × 2% × 15 il)) = 70,000(100,000–(100,000×2

   • Yenidən qiymətləndirmə qazancı:
     500,000–70,000=430,000500,000 – 70,000 = 430,000500,000–70,000=430,000

2. A

   • A binası:

     • Cari dəyər: $400,000

     • Balans dəyəri: ($170,000)

     • Yenidən qiymətləndirmə qazancı: $230,000

   • B binası:

     • Cari dəyər: $250,000

     • Balans dəyəri: ($330,000)

     • Yenidən qiymətləndirmə zərəri: ($80,000)

   • A binasındakı qazanc digər komprehensiv gəlirə və yenidən qiymətləndirmə ehtiyatına yazılır.

   • B binasındakı zərər mənfəət və zərər hesabatında xərc kimi qeyd edilir, çünki bu bina üçün yenidən qiymətləndirmə ehtiyatı yoxdur.

   • Uzunmüddətli aktivlər üzrə ümumi debet:
     230,000–80,000=150,000230,000 – 80,000 = 150,000230,000–80,000=150,000

3. $93,920

   • 1 aprel 20X0 tarixinə balans dəyəri:
     (312,000–66,000)=246,000(312,000 – 66,000) = 246,000(312,000–66,000)=246,000

   • Satılan aktivin balans dəyəri: ($11,200)

   • 31 mart 20X1 tarixinə balans dəyəri: $234,800

   • Amortizasiya (40%): $93,920

4. C və E

   • Birbaşa xərclər (məsələn, əmək haqqı, kredit faizləri, icarə xərcləri) kapitalizasiya edilə bilər.

   • İdarəetmə xərcləri və səhvlərdən/wastajdan yaranan xərclər kapitalizasiya edilə bilməz.

5. A

6. Orta borclanma faizinin hesablanması:
   ((10m×6((10m × 6%) + (6m × 8%)) / 16m = 6.75%((10m×6

   • Kapitalizə edilən faiz:
     12m×6.7512m × 6.75% = 810,00012m×6.75

7. $500,000

   • Ümumi qrant gəliri: $3 milyon, 3 il ərzində tanınır.

   • İllik gəlir: $1 milyon

   • İlin sonunda:

     • Alınan: $1.5 milyon

     • Tanınan: $1 milyon

     • Gələcək dövrlərə təxirə salınan məbləğ: $500,000

8. B

   • Ümumi qrant məbləği: $2,000,000, 4 il ərzində tanınır ($500,000/il).

   • 1-ci ilin sonunda:

     • SPL-də tanınan: $500,000

     • Təxirə salınmış gəlir qalığı: $1,500,000

   • Qrant tam geri qaytarılmalı olduğuna görə, 1-ci ildə tanınan $500,000 gəlir ləğv edilir və qalan məbləğ bağlanır.

9. A

   • Dəyər modeli:

     • 50 illik amortizasiya, 3 il üçün:
       3.5m–(3.5m/50×3)=3.29m3.5m – (3.5m / 50 × 3) = 3.29m3.5m–(3.5m/50×3)=3.29m

     • Satışdan mənfəət:
       4m–3.29m=0.71m4m – 3.29m = 0.71m4m–3.29m=0.71m

   • Ədalətli dəyər modeli:

     • Amortizasiya yoxdur → Satışdan zərər:
       4m–4.2m=(0.2m)4m – 4.2m = (0.2m)4m–4.2m=(0.2m)

10. C

    • Ədalətli dəyər modeli: Amortizasiya yoxdur

    • Qiymətləndirmədən qazanc:
      300,000–200,000=100,000300,000 – 200,000 = 100,000300,000–200,000=100,000