Bank əməliyyatlarının rəsmiləşdirilməsi

Artıq bundan öncədə qeyd etdiyimiz kimi vergi auditinin önünə qoyulacaq  çox mühüm sənədlərdən biri də bank əməliyyatları və bank hesablarının hesabatı olacaqdır və burada olan əməliyyatların rəsmiləşdirməsi qaydası olacaqdır.

Əvvala qeyd edək ki, bank hesabı bir müəssisə üçün çox mühüm hesabdır.Bildiyimiz kimi biz bank hesabı açarkən ilk növbədə elektron kargüzarlıq vasitəsilə şəhadətnamə dublikat göndərməklə biz bu hesabı açırıq. İstər cari hesab olsun, istər valyuta hesabı olsun və bu mütləq vergi orqanında qeydiyyata alındıqsan sonra hesab açılır. Bu da məhz bu hesabın əhəmiyyətini bir daha göstərməkdədir.

Qeyd edək ki, bu bizim yeni hesablar planında 223 № hesabda uçotda alınır və biz bu 223№ hesabın altında müxtəlif subhesablar aça bilərik.Cari hesabı məsələn 223 №1 , bunda sonrakı valyuta hesablarını istər USD hesabı olsun, istər EUR hesabı olsun bunları da biz məhz 223№ hesabda uçota ala bilərik.

Bu hesabın ümumilikdə hesabatı isə hesablarımızın sayı qədər bank hesabatının hazırlanması yolu ilə olacaqdır. Qeyd edək ki, kassa hesabatından fərqli olaraq biz bank hesabatlarını mühasibatlıq proqramlarında hazırladığımız formalardan da çıxarda bilərik. Eyni zamanda Excel-də hazırladığımız formalarda da,biz bank hesabının hesabatını çıxarda bilərik.

Bizim bank hesabımıza daxil olan mənbələr bu aşağıdakı təxminən 5 mənbədən mədaxil oluna bilərlər.

1.   Təsisçidən

2.   Kreditorlardan

3.   Kassadan (kassa hesabından)

4.   Təhtəlhesab şəxsdən

5.   Müştərilərdən

Təbii ki, bunların içərisində ən vacib olan bir müəssisə üçün müştərilərdən olan mədaxil olacaqdır. Qeyd edək ki, bank hesabına vəsaitin daxil olması ilə bağlı elə bir mühüm sənədə ehtiyac yoxdur. Sadəcə bank qəbzi bizə kifayət edir ki, o mədaxili rəsmiləşdirə bilək. Amma bank hesabından çıxan vəsaitlərin rəsmiləşdirilməsi isə çox mühümdür və o sənədlərin ard arda tərtib olunması həm mühasib üçün, həm müəssisə üçün həm də audit üçün çox vacibdir. Belə ki təchizatçılara ödəniş etdiyimiz zaman və s. Kreditorlara ödəniş etdiyimiz zaman bank yalnız bunu ödəniş tapşırığı ilə həyata keçirə bilər. Ona görə burada ən mühüm sənəd ödəniş tapşırığıdır, çox ciddi bir sənəddir, orada hər məbləğ və hər yazılara diqqətlə mühasib qaydalara riaəyət edərək bu sənədi tərtib eləməlidir.

Bundan başqa biz bankdan hər hansı bir nəğdləşmə elyəriksə təbii ki nəğdsiz hesablaşmalar haqqında qanuna tabe olmaqla biz pulun nəğdləşməsi zamanı bankdan pulun çəkilməsini yalnız və yalnız bank çeki vasitəsilə rəsmiləşdirə bilərik. Belə ki, bildiyimiz kimi biz bankdan pulu təhtəlhesab şəxsə ödəyə bilərik yaxud kassaya və ya təsisçiyə ödəyə bilərik. Bu zaman həmin şəxslərə bank çeki verilməklə biz bu prosesin rəsmiləşməsini həyata keçirə bilərik. Burada qısaca alt sənədlər haqqında da məlumat verək.Biz hər bir bank hesabının hesabatını hazırlayan zaman o hesabatın arxasına tikiləcək alt sənədlərə ciddi riaəyət etməliyik. Bizim mədaxillərimiz zamanı

1.   Göndərilmiş Elektron fakturaları məhz bank hesabı vasitəsilə ödənilənlər olduğuna görə onu bank hesabının mədaxil hissəsinin hesabatının arxasına bərkitməliyik

2.   Göndərilmiş invoyslar ola bilər ki biz müştərilərə xidmət göstərmişik, ödəmə tələbnaməsi göndərmişik ki,onu bizə bank hesabımıza ödəniş eləsinlər , məhz həmin invoysu da biz bank hesabatının arxasına bərkidəciyik.

Bizim ödənişlərimiz , bankdan ödənişlərimiz hər hansı təchizatçıya və s. kreditora olarsa , məsələn təchizatçıya ödəniş zamanı mütləq biz həmin təchihatçıdan qəbul edilmiş elektron fakturanı məhz bank hesabatının arxasına bərkitməliyik. Bundan sonra əgər təhvil qəbul aktı varsa və s. alış aktları varsa o da mütləq məhz bank hesabatının burada gördüyümüz sənədlərin arxasına bərkitməliyik. Beləliklə biz buradan görürük ki,bank hesabatının hazırlanması da audit üçün çox mühümdür və bundan əvvəl ki mövzulara da diqqət yetirsək görərik ki, bizim həm kassa , həm təhtəlhesab şəxs , həm də bank sənədləri vergi auditləri üçün və s. audit üçün çox mühüm sənədləşmələrdir və biz burada mühasibat uçotu haqqında qanuna , digər normativ aktlara , qaydalara əsasən riayət edərək bu sənədləri hazırlasaq demək olar ki, müəssisəmizin uçot və hesabatı ilə bağlı bir problem qalmaz.